Η Γένεσις : Κεφάλαιον ΚΣΤ'

Πρωτότυπο Κείμενο

γένετο δὲ λιμὸς ἐπὶ τῆς γῆς χωρὶς τοῦ λιμοῦ τοῦ πρότερον, ὃς ἐγένετο ἐν τῷ καιρῷ τοῦ Ἁβραάμ· ἐπορεύθη δὲ Ἰσαὰκ πρὸς Ἀβιμέλεχ βασιλέα Φυλιστιεὶμ εἰς Γέραρα.
2 Ὤφθη δὲ αὐτῷ Κύριος καὶ εἶπε· μὴ καταβῇς εἰς Αἴγυπτον· κατοίκησον δὲ ἐν τῇ γῇ, ᾗ ἄν σοι εἴπω.
3 Καὶ παροίκει ἐν τῇ γῇ ταύτῃ, καὶ ἔσομαι μετὰ σοῦ καὶ εὐλογήσω σε· σοὶ γὰρ καὶ τῷ σπέρματί σου δώσω πᾶσαν τὴν γῆν ταύτην καὶ στήσω τὸν ὅρκον μου, ὃν ὤμοσα τῷ Ἁβραὰμ τῷ πατρί σου.
4 Καὶ πληθυνῶ τὸ σπέρμα σου ὡς τοὺς ἀστέρας τοῦ οὐρανοῦ καὶ δώσω τῷ σπέρματί σου πᾶσαν τὴν γῆν ταύτην, καὶ εὐλογηθήσονται ἐν τῷ σπέρματί σου πάντα τὸ ἔθνη τῆς γῆς,
5 ἀνθ' ὧν ὑπήκουσεν Ἁβραὰμ ὁ πατήρ σου τῆς ἐμῆς φωνῆς καὶ ἐφύλαξε τὰ προστάγματά μου καὶ τὰς ἐντολάς μου καὶ τὰ δικαιώματά μου καὶ τὰ νόμιμά μου.
6 Κατῴκησε δὲ Ἰσαὰκ ἐν Γεράροις.
7 Ἐπηρώτησαν δὲ οἱ ἄνδρες τοῦ τόπου περὶ Ρεβέκκας τῆς γυναικὸς αὐτοῦ, καὶ εἶπεν· ἀδελφή μου ἐστίν· ἐφοβήθη γὰρ εἰπεῖν ὅτι γυνή μου ἐστί, μήποτε ἀποκτείνωσιν αὐτὸν οἱ ἄνδρες τοῦ τόπου περὶ Ρεβέκκας, ὅτι ὡραία τῇ ὄψει ἦν.
8 Ἐγένετο δὲ πολυχρόνιος ἐκεῖ· καὶ παρακύψας Ἀβιμέλεχ ὁ βασιλεὺς Γεράρων διὰ τῆς θυρίδος, εἶδε τὸν Ἰσαὰκ παίζοντα μετὰ Ρεβέκκας τῆς γυναικὸς αὐτοῦ.
9 Ἐκάλεσε δὲ Ἀβιμέλεχ τὸν Ἰσαὰκ καὶ εἶπεν αὐτῷ· ἆρά γε γυνή σου ἐστίν; Τί ὅτι εἶπας, ἀδελφή μου ἐστίν; Εἶπε δὲ αὐτῷ Ἰσαάκ· εἶπα γάρ, μήποτε ἀποθάνω δι' αὐτήν.
10 Εἶπε δὲ αὐτῷ Ἀβιμέλεχ· τί τοῦτο ἐποίησας ἡμῖν; Μικροῦ ἐκοιμήθη τις ἐκ τοῦ γένους μου μετὰ τῆς γυναικός σου, καὶ ἐπήγαγες ἂν ἐφ' ἡμᾶς ἄγνοιαν.
11 Συνέταξε δὲ Ἀβιμέλεχ παντὶ τῷ λαῷ αὐτοῦ, λέγων· πᾶς ὁ ἁψάμενος τοῦ ἀνθρώπου τούτου ἢ τῆς γυναικὸς αὐτοῦ, θανάτῳ ἔνοχος ἔσται.
12 Ἔσπειρε δὲ ᾿Ισαὰκ ἐν τῇ γῇ ἐκείνῃ καὶ εὗρεν ἐν τῷ ἐνιαυτῷ ἐκείνῳ ἐκατοστεύουσαν κριθήν· εὐλόγησε δὲ αὐτὸν Κύριος.
13 Καὶ ὑψώθη ὁ ἄνθρωπος. Καὶ προβαίνων μείζων ἐγίνετο, ἕως οὗ μέγας ἐγένετο σφόδρα·
14 ἐγένετο δὲ αὐτῷ κτήνη προβάτων καὶ κτήνη βοῶν καὶ γεώργια πολλά. Ἐζήλωσαν δὲ αὐτὸν οἱ Φυλιστιείμ,
15 καὶ πάντα τὰ φρέατα, ἃ ὤρυξαν οἱ παῖδες τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ἐν τῷ χρόνῳ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, ἐνέφραξαν αὐτὰ οἱ Φυλιστιεὶμ καὶ ἔπλησαν αὐτὰ γῆς.
16 Εἶπε δὲ Ἀβιμέλεχ πρὸς Ἰσαάκ· ἄπελθε ἀφ' ἡμῶν, ὅτι δυνατώτερος ἡμῶν ἐγένου σφόδρα.
17 Καὶ ἀπῆλθεν ἐκεῖθεν Ἰσαὰκ καὶ κατέλυσεν ἐν τῇ φάραγγι Γεράρων καὶ κατῴκησεν ἐκεῖ.
18 Καὶ πάλιν Ἰσαὰκ ὤρυξε τὰ φρέατα τοῦ ὕδατος, ἃ ὤρυξαν οἱ παῖδες Ἁβραὰμ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ καὶ ἐνέφραξαν αὐτὰ οἱ Φυλιστιεὶμ μετὰ τοῦ ἀποθανεῖν Ἁβραὰμ τὸν πατέρα αὐτοῦ, καὶ ἐπωνόμασεν αὐτοῖς ὀνόματα κατὰ τὰ ὀνόματα, ἃ ὠνόμασεν ὁ πατὴρ αὐτοῦ.
19 Καὶ ὤρυξαν οἱ παῖδες Ἰσαὰκ ἐν τῇ φάραγγι Γεράρων καὶ εὖρον ἐκεῖ φρέαρ ὕδατος ζῶντος.
20 Καὶ ἐμαχέσαντο οἱ ποιμένες Γεράρων μετὰ τῶν ποιμένων Ἰσαάκ, φάσκοντες αὐτῶν εἶναι τὸ ὕδωρ. Καὶ ἐκάλεσαν τὸ ὄνομα τοῦ φρέατος Ἀδικία· ἠδίκησαν γὰρ αὐτόν.
21 Ἀπάρας δὲ Ἰσαὰκ ἐκεῖθεν ὤρυξε φρέαρ ἕτερον, ἐκρίνοντο δὲ καὶ περὶ ἐκείνου· καὶ ἐπωνόμασε τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐχθρία.
22 Ἀπάρας δὲ ἐκεῖθεν ὤρυξε φρέαρ ἔτερον,καὶ οὐκ ἐμαχέσαντο περὶ αὐτοῦ· καὶ ἐπωνόμασε τὸ ὄνομα αὐτοῦ Εὐρυχωρία, λέγων· διότι νῦν ἐπλάτυνε Κύριος ἡμῖν καὶ ηὔξησεν ἡμᾶς ἐπὶ τῆς γῆς.
23 Ἀνέβη δὲ ἐκεῖθεν ἐπὶ τὸ φρέαρ τοῦ ὄρκου.
24 Καὶ ὤφθη αὐτῷ Κύριος ἐν τῇ νυκτὶ ἐκείνῃ καὶ εἶπεν· ἐγὼ εἰμι ὁ Θεὸς Ἁβραὰμ τοῦ πατρός σου· μὴ φοβοῦ· μετὰ σοῦ γάρ εἰμι καὶ εὐλογήσω σε καὶ πληθυνῶ τὸ σπέρμα σου δι' Ἁβραὰμ τὸν πατέρα σου.
25 Καὶ ᾠκοδόμησεν ἐκεῖ θυσιαστήριον καὶ ἐπεκαλέσατο τὸ ὄνομα Κυρίου καὶ ἔπηξεν ἐκεῖ τὴν σκηνὴν αὐτοῦ· ὤρυξαν δὲ ἐκεῖ οἱ παῖδες ᾿Ισαὰκ φρέαρ ἐν τῇ φάραγγι Γεράρων.
26 Καὶ Ἀβιμέλεχ ἐπορεύθη πρὸς αὐτὸν ἀπὸ Γεράρων καὶ Ὁχοζάθ, ὁ νυμφαγωγὸς αὐτοῦ καὶ Φιχὸλ ὁ ἀρχιστράτηγος τῆς δυνάμεως αὐτοῦ.
27 Καὶ εἶπεν αὐτοῖς Ἰσαάκ· ἵνα τί ἤλθετε πρός με; Ὑμεῖς δὲ ἐμισήσατέ με καὶ ἐξαπεστείλατέ με ἀφ' ὑμῶν.
28 Οἱ δὲ εἶπαν· ἰδόντες ἑωράκαμεν, ὅτι ἦν Κύριος μετὰ σοῦ, καὶ εἴπαμεν· γενέσθω ἀρὰ ἀνὰ μέσον ἡμῶν ἀνὰ μέσον σοῦ, καὶ διαθησόμεθα, μετὰ σοῦ διααθήκην,
29 Μὴ ποιῆσαι μεθ' ἡμῶν κακὸν, καθότι οὐκ ἐβδελυξάμεθά σε ἡμεῖς, καὶ ὃν τρόπον ἐχρησάμεθά σοι καλῶς καὶ ἐξαπεστείλαμέν σε μετ' εἰρήνης· καὶ νῦν εὐλογημένος σὺ ἀπὸ Κυρίου.
30 Καὶ ἐποίησεν αὐτοῖς δοχήν, καὶ ἔφαγον καὶ ἔπιον·
31 Καὶ ἀναστάντες τὸ πρωΐ, ὤμοσεν ἕκαστος τῷ πλησίον αὐτοῦ, καὶ ἐξαπέστειλεν αὐτοὺς Ἰσαάκ, καὶ ἀπῴχοντο ἀπ' αὐτοῦ μετὰ σωτηρίας.
32 Ἐγένετο δὲ ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ καὶ παραγενόμενοι οἱ παῖδες Ἰσαὰκ ἀπήγγειλαν αὐτῷ περὶ τοῦ φρέατος, οὗ ὤρυξαν, καὶ εἶπαν· οὐχ εὕρομεν ὕδωρ.
33 Καὶ ἐκάλεσεν αὐτὸ ὅρκος· διὰ τοῦτο ἐκάλεσεν ὄνομα τῇ πόλει ἐκείνῃ Φρέαρ ὄρκου ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας.
34 Ἦν δὲ Ἡσαῦ ἐτῶν τεσσαράκοντα καὶ ἔλαβε γυναῖκα Ἰουδίθ, θυγατέρα Βεὼχ τοῦ Χετταίου καὶ τὴν Βασεμάθ, θυγατέρα Ἐλὼν Χετταίου.
35 Καὶ ἦσαν ἐρίζουσαι τῷ Ἰσαὰκ καὶ τῇ Ρεβέκκᾳ.

Ἑρμηνεία Ἰωάννου Κολιτσάρα

πεσε κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην πεῖνα, ὡσὰν ἐκείνην ἡ ὁποία εἶχε γίνει προηγουμένως κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ Ἁβραάμ. Διὰ τὴν ἐξεύρεσιν δὲ τροφίμων ἀνεχώρησεν ὁ Ἰσαὰκ εἰς Γέραρα πρὸς τὸν Ἀβιμέλεχ, βασιλέα τῶν Φιλισταίων, διὰ νὰ μεταβῇ ἀπὸ ἐκεῖ εἰς τὴν Αἴγυπτον.
2 Παρουσιάσθη ὅμως εἰς αὐτὸν ὁ Κύριος καὶ τοῦ εἶπε· <μὴ μεταβῇς εἰς Αἴγυπτον, ἀλλὰ νὰ κατοικήσῃς εἰς τὴν χώραν, τὴν ὁποίαν ἐγὼ θὰ σοῦ εἴπω.
3 Μεῖνε προσωρινῶς εἰς τὴν γῆν αὐτὴν τῶν Φιλισταίων, καὶ ἐγὼ θὰ εἶμαι μαζῆ σου καὶ θὰ σὲ εὐλογήσω· διότι εἰς σὲ καὶ εἰς τοὺς ἀπογόνους σου θὰ δώσω ὅλην αὐτὴν τὴν χώραν καὶ θὰ ἐκπληρώσω ἔτσι τὴν ἔνορκον ὑπόσχεσιν, τὴν ὁποίαν ἔδωκα εἰς τὸν Ἁβραὰμ τὸν πατέρα σου.
4 Θὰ πληθύνω δὲ τοὺς ἀπογόνους σου ὡσὰν τὰ ἀστέρια τοῦ οὐρανοῦ καὶ θὰ δώσω ὅλην αὐτὴν τὴν χώραν εἰς τοὺς ἀπογόνους σου. Δι' ἑνὸς δὲ ἐκ τῶν ἀπογόνων σου θὰ εὐλογηθοῦν ὅλοι οἱ λαοὶ τῆς γῆς.
5 Καὶ ταῦτα πρὸς χάριν τοῦ πατρός σου τοῦ Ἁβραάμ, ὁ ὁποῖος ὑπήκουσεν εἰς τὴν ἐντολήν μου, ἐφύλαξε τὰ προστάγματά μου καὶ τὰς ἐντολάς μου, τὰ δικαιώματά μου καὶ τὸν νόμον μου>.
6 Πράγματι δὲ ὁ Ἰσαὰκ ἐγκατεστάθη εἰς τὰ Γέραρα.
7 Καθ' ὃν χρόνον ὅμως ἔμενεν ἐκεῖ, οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως τοῦ ἐζήτησαν πληροφορίας διὰ τὴν γυναῖκα του τὴν Ρεβέκκαν, ποίαν δηλαδὴ πρὸς αὐτὴν συγγένειαν καὶ σχέσιν ἔχει. Ἐκεῖνος ἀπήντησεν ὅτι εἶναι ἀδελφή μου. Ἐφοβήθη νὰ εἴπῃ ὅτι εἶναι σύζυγός μου, μήπως καὶ τὸν φονεύσουν οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως ἐκείνης ἕνεκα τῆς Ρεβέκκας, διότι αὐτὴ ἦτο ὡραία κατὰ τὴν ἐμφάνισιν.
8 Ἔμεινε δὲ ἐκεῖ ὁ Ἰσαὰκ ἐπὶ πολὺ χρονικὸν διάστημα. Κάποιαν ἡμέραν ὁ βασιλεὺς τῶν Γεράρων Ἀβιμέλεχ ἔσκυψε ἀπὸ τὰ ἀνάκτορά του καὶ εἶδε ἀπὸ τὴν ἀνοικτὴν θύραν τῆς σκηνῆς τὸν Ἰσαὰκ νὰ χαριεντίζεται μὲ τὴν Ρεβέκκαν τὴν σύζυγόν του.
9 Ἐκάλεσε τότε τὸν Ἰσαὰκ καὶ τοῦ εἶπε· <ὥστε λοιπὸν εἶναι γυναίκα σου ἡ Ρεβέκκα; Διατί εἶπες ὅτι εἶναι ἀδελφή σου;> ῾Ο Ἰσαὰκ ἀπήντησεν εἰς αὐτόν· <Εἶπα ὅτι εἶναι, ἀδελφή μου, διότι ἐφοβήθηκα μήπως ἐξ αἰτίας της φονευθῶ>.
10 Ὁ δὲ Ἀβιμέλεχ τοῦ εἶπε· <τί εἶναι αὐτὸ ποὺ μᾶς ἔκαμες; Παρ' ὀλίγον καὶ νὰ ἐκοιμᾶτο μαζῆ της κάποιος ἀπὸ τὴν φυλήν μου, καὶ θὰ ἐγίνεσο σὺ αἰτία νὰ πέσῃ ἐπάνω μας ἁμαρτία καὶ ἐνοχὴ διὰ τὴν ἄγνοιάν μας αὐτήν>.
11 Ἔβγαλε δὲ διαταγὴν ὁ Ἀβιμέλεχ πρὸς ὅλον τὸν λαόν του καὶ εἶπεν· <Ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος θὰ τολμήσῃ νὰ ἐγγίσῃ τὸν ἄνθρωπον αὐτὸν ἢ τὴν σύζυγόν του, θὰ εἶναι ἔνοχος θανάτου>.
12 Ὁ Ἰσαὰκ ἐκαλλιέργησε καὶ ἔσπειρε εἰς τὴν χώραν ἐκείνην καὶ ἐθέρισε κριθάρι ἑκατονταπλάσιον. Ὁ δὲ Θεὸς τὸν εὐλόγησε πλουσίως.
13 Δι' αὐτὸ καὶ ἔγινε πλούσιος. Ὅσον δὲ ἐπερνοῦσεν ὁ καιρός, τόσον καὶ πλουσιότερος ἐγίνετο, μέχρις ὅτου ἔγινε μέγας διὰ τὰ πολλά του πλούτη καὶ τὴν δόξαν του.
14 Ἀπέκτησε δὲ κοπάδια πρόβατα καὶ βόδια, ὅπως ἐπίσης καὶ πολλὰ χωράφια. Ἕνεκα τούτου οἱ Φιλισταῖοι τὸν ἐζήλευσαν καὶ τὸν ἐφθόνησαν.
15 Διὰ νὰ τὸν βλάψουν δὲ ἐπῆγαν καὶ ἐβούλωσαν καὶ ἐγέμισαν μὲ χῶμα τὰ φρέατα, τὰ ὁποῖα εἶχον ἀνοίξει οἱ δοῦλοι τοῦ πατρός του Ἁβραάμ, ἐνῷ ἀκόμη ἐζοῦσε.
16 Καὶ ὁ ἴδιος ὁ Ἀβιμέλεχ, φθονήσας τὸν Ἰσαάκ, τοῦ εἶπε· <φύγε μακρυά μας, διότι ἔγινε πολὺ δυνατώτερος ἀπὸ ἡμᾶς>.
17 Τότε ὁ Ἰσαὰκ ἔφυγεν ἀπὸ ἐκεῖ, κατέλυσε εἰς τὴν κοιλάδα τῶν Γεράρων, ὅπου καὶ ἐγκατεστάθη μονίμως.
18 Καὶ πάλιν ἐκεῖ ἤνοιξε τὰ φρέατα τοῦ ὕδατος, τὰ ὁποῖα εἶχον ἀνοίξει, ζῶντος τοῦ Ἁβραάμ, οἱ δοῦλοι του, καὶ τὰ ὁποῖα μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Ἁβραὰμ εἶχον βουλώσει οἱ Φιλισταῖοι. Τὰ φρέατα αὐτὰ τὰ ὠνόμασεν ὁ Ἰσαὰκ μὲ τὰ ἴδια ὀνόματα, ποὺ τοὺς εἶχε δώσῃ ὁ πατέρας του ὁ Ἁβραάμ.
19 Οἱ δοῦλοι τοῦ Ἰσαὰκ ἔσκαψαν ἄλλο φρέαρ εἰς τὰ φάραγγα τῶν Γεράρων, ὅπου καὶ εὑρῆκαν πηγαῖον ὕδωρ.
20 Οἱ ποιμένες ὅμως τῶν Γεράρων ἐφιλονείκησαν καὶ συνεπλάκησαν μὲ τοὺς ποιμένας τοῦ Ἰσαὰκ λέγοντες, ὅτι τὸ πηγαῖον αὐτὸ ὕδωρ τοῦ νέου φρέατος εἶναι ἰδικόν των. Οἱ ποιμένες τοῦ Ἰσαὰκ ὠνόμασαν τὸ φρέαρ ἐκεῖνο <Ἀδικία>, διότι οἱ Φιλισταῖοι ἠδίκησαν τὸν Ἰσαάκ.
21 Παραλαβὼν τὰ ὑπάρχοντά του ὁ Ἰσαὰκ ἀνεχώρησεν ἀπὸ ἐκεῖ καὶ ἤνοιξε νέον φρέαρ. Ἀλλὰ καὶ δι' αὐτὸ ἐφιλονείκησαν οἱ Φιλισταῖοι πρὸς αὐτόν. Διὰ τοῦτο καὶ τὸ ὠνόμασεν <Ἐχθρότης>.
22 Ἀναχωρήσας καὶ ἀπὸ ἐκεῖ, ἤνοιξεν ἄλλο φρέαρ εἰς ἄλλην περιοχήν. Δὲν ἐφιλονίκησαν δι' αὐτὸ οἱ Φιλισταῖοι. Καὶ τὸ ὠνόμασε ὁ Ἰσαὰκ <Εὐρυχωρία> λέγων· <τώρα ὁ Κύριος μᾶς ἐχάρισεν εὐρυχωρίαν καὶ μᾶς ἐπλούτισεν εἰς τὴν χώραν αὐτήν>.
23 Μετὰ ταῦτα μετέβη ἀπὸ ἐκεῖ ὁ Ἰσαὰκ εἰς τὴν περιοχήν, ἡ ὁποία ὠνομάζετο <Φρέαρ τοῦ ὄρκου>.
24 Ἐφανερώθη εἰς αὐτὸν ὁ Κύριος κατὰ τὴν νύκτα ἐκείνην καὶ τοῦ εἶπεν· <Ἐγὼ εἶμαι ὁ Θεὸς τοῦ Ἁβραὰμ τοῦ πατρός σου. Μὴ φοβῆσαι, διότι εἶμαι μαζῆ σου καὶ θὰ εὐλογήσω σὲ προσωπικῶς, θὰ πληθύνω δὲ καὶ τοὺς ἀπογόνους σου ἕνεκα τοῦ Ἁβραὰμ τοῦ πατρός σου>.
25 Ὁ Ἰσαὰκ ἔκτισεν ἐκεῖ θυσιαστήριον εἰς τὸν Κύριον, ἐπεκαλέσθη τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου, καὶ ἔστησεν ἐκεῖ τὴν σκηνήν του. Οἱ δὲ δοῦλοι του ἤνοιξαν φρέαρ (ὅπως καὶ εἰς τὴν φάραγγα τῶν Γεράρων).
26 Ὁ Ἀβιμέλεχ μαζῆ μὲ τὸν νυμφαγωγόν του τὸν Ὀχοζὰθ καὶ τὸν Φιλόχ, τὸν ἀρχιστράτηγον τῶν δυνάμεών του, μετέβη πρὸς τὸν Ἰσαὰκ εἰς τὴν Βηρσαβεέ.
27 Ὁ δὲ Ἰσαὰκ τοὺς ἠρώτησε· <διατὶ ἤλθατε πρὸς ἐμέ; Σεῖς μὲ ἐμισήσατε καὶ μὲ ἐδιώξατε ἀπὸ τὴν χώραν σας>.
28 Ἐκεῖνοι ἀπήντησαν· <εἴδαμεν πλέον καθαρὰ καὶ ἐπείσθημεν, ὅτι ὁ Κύριος εἶναι μαζῆ σου καὶ εἴπομεν·
29 ἂς γίνῃ συνθήκη μεταξὺ ἡμῶν καὶ σοῦ, διὰ τῆς ὁποίας θὰ συμφωνήσωμεν νὰ μὴ κάμῃς κανένα κακὸν ἐναντίον μας, διότι ἡμεῖς δὲν σὲ ἐμισήσαμεν καὶ νὰ φερθῇς ἀπέναντί μας καλῶς, ὅπως καὶ ἡμεῖς σοῦ συμπεριεφέρθημεν καὶ σὲ ἐπροπέμψαμεν μὲ εἰρήνην. Ἔτσι δὲ θὰ εἶσαι σὺ εὐλογημένος ἀπὸ τὸν Κύριον>.
30 Ὁ ἀνεξίκακος Ἰσαὰκ ἐδέχθη τὴν πρότασιν καὶ τοὺς παρέθεσε τράπεζαν. Ὅλοι δὲ μαζῆ ἔφαγον καὶ ἔπιον.
31 Τὴν πρωΐαν δὲ ἐγερθέντες ὁρκίσθησαν ὁ ἕνας πρὸς τὸν ἄλλον, ὅτι θὰ εἶναι φίλοι μεταξύ των. Ὁ Ἰσαὰκ τοὺς κατευώδωσε καὶ ἐκεῖνοι ἀνεχώρησαν ἀπὸ αὐτὸν εἰρηνικοί.
32 Κατὰ τὴν ἡμέραν ἐκείνην οἱ δοῦλοι τοῦ Ἰσαὰκ ἦλθαν καὶ τοῦ εἶπαν, ὅτι δὲν εὑρῆκαν πλέον ὕδωρ εἰς τὸ φρέαρ, τὸ ὁποῖον εἶχαν ἀνοίξει.
33 Ὠνόμασεν αὐτὸ τὸ φρέαρ ὁ Ἰσαὰκ <Ὅρκος>. Ἐξ αἰτίας αὐτοῦ καὶ ὠνομάσθη ἡ πόλις ἐκείνη μέχρι σήμερον <Φρέαρ τοῦ ὄρκου>.
34 Ὁ Ἡσαῦ ἦτο τεσσαράκοντα ἐτῶν, ὁπότε ἔλαβε σύζυγόν του τὴν Ἰουδίθ, θυγατέρα Βεὼχ τοῦ Χετταίου καὶ τὴν Βασεμάθ, θυγατέρα Ἐλὼν τοῦ Χετταίου.
35 Αὐταὶ ὅμως διαρκῶς ἐφιλονεικοῦσαν καὶ με τὴν Ρεβέκκαν καὶ μὲ τὸν Ἰσαάκ.

Ἑρμηνεία Παναγιώτη Τρεμπέλα

γινε δὲ πεῖνα εἰς τὴν χώραν, ποὺ ἑκατοικοῦσαν ὁ Ἰσαάκ. Αὐτὴ ἦταν ἄλλη πεῖνα, διαφορετικὴ ἀπὸ ἐκεῖνην ποὺ εἶχε γίνει προηγουμένως κατὰ τὰ χρόνια, ποὺ ἐζοῦσεν ὁ πατέρας τοῦ ὁ Ἀβραάμ. Ἡ ἔλλειψις τῶν ἀναγκαίων τροφῶν ἀνάγκασε τὸν Ἰσαὰκ νὰ μεταβῇ ἀπὸ τὴν Βηρσαβεὲ πρὸς τὸν Ἀβιμέλεχ, τὸν βασιλιᾶ τῶν Φιλισταίων, εἰς τὰ Γέραρα.
2 Ἐπειδὴ δὲ ὁ Ἰσαὰκ ἤθελε νὰ κατευθυνθῇ ἀπὸ ἐκεῖ εἰς τὴν Αἴγυπτον, ἐφανερώθη εἰς αὐτὸν ὁ Θεὸς καὶ τοῦ εἶπε· <μὴ μεταβῇς εἰς τὴν Αἴγυπτον· κατοίκησε δὲ εἰς τὴν χώραν, εἰς τὴν ὁποίαν θὰ σοῦ εἴπω ἐγὼ νὰ μείνῃς.
3 Κατοίκησε προσωρινῶς εἰς τὴν χώραν αὐτὴν τῶν Φιλισταίων καὶ μὴ ἀγωνιᾷς καὶ μὴ στενοχωρῆσαι. Διότι ἐγὼ ὁ Κύριος τῶν ὅλων θὰ εἶμαι μαζί σου. Καὶ ὅχι μόνον θὰ εἶμαι μαζί σου διὰ νὰ σὲ ἀσφαλίζω, ἀλλὰ καὶ θὰ σὲ εὐλογήσω πλουσίως, ὥστε νὰ γίνῃς ἔνδοξος. Σὺ νὸ μίζεις, ὅτι μένεις εἰς τὰ μέρη αὐτὰ ὡς ξένος καὶ πλανώμενος· γνωρίζε ὅμως ὅτι εἰς σὲ καὶ τοὺς ἀπογόνους σου θὰ δώσω ὅλην αὐτὴν τὴν χώραν. Καὶ διὰ νὰ πάρῃς θάρος μάθε, ὅτι τὴν ἔνορκον ὑπόσχεσιν, τὴν ὁποίαν ἒδωκα εἰς τὸν πατέρα σου, τὸν Ἀβραάμ, θὰ τὴν ἐκπληρώσω> καὶ θὰ τὴν πραγματοποιήσω.
4 Καὶ θὰ πληθύνω πάρα πολὺ τοὺς ἀπογόνους σου καὶ θὰ τοὺς αὐξήσω ὡσὰν τὰ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ καὶ θὰ δώσω εἰς τοὺς πολυπληθεῖς αὐτοὺς ἀπογόνους σου ὅλην αὐτὴν τὴν χώραν. Δι' ἐνὸς δὲ ἀπὸ τοὺς ἀπογόνους σου, τοῦ ἐκλεκτοῦ καὶ ἁγίου καὶ ἀναμαρτήτου Μεσσίου Χρίστοῦ, θὰ λάβουν τὶς εὐλογίες καὶ χάριτες τοῦ Θεοῦ ὅλες οἱ φυλὲς καὶ οἱ λαοὶ τῆς γῆς.
5 Οἱ ὑποσχέσεις, ποὺ ἔχουν δοθῇ εἰς τὸν Ἀβραάμ, θὰ ἐκπληρωθοῦν, διότι ὁ πατέρας σου ὑπήκουσεν εἰς τὶς ἐντολές μου καὶ ἐφύλαξε τὰ προστάγματά μου καὶ τὰ παραγγέλματά μου καὶ τὸν νόμον μου. Μιμήσου τὴν ὑπακοὴν ἐκείνου καὶ πίστευε εἰς τοὺς λόγους μου, διὰ να ἀξιωθῇς πολὺ μεγαλυτέρας ἀμοιβῆς καὶ διὰ τὴν ἀρετὴν τοῦ πατέρα σου καὶ διὰ τὴν ἰδικήν σου ὑπακοήν· καὶ μὴ μεταβῇς εἰς τὴν Αἴγυπτον, ἀλλὰ μεῖνε ἐδῶ>.
6 Πράγματι· ὁ Ἰσαὰκ ἐγκατέλειψε κάθε ἄλλην σκέψιν καὶ σχέδιον· ὑπήκουσεν εἰς τὴν θείαν ὀπτασίαν καὶ ἐγκατεστάθη εἰς τὰ Γέραρα, τὴν πόλιν εἰς τὴν ὁποίαν εἶχε γεννηθῇ.
7 Ὅταν ἐγκατεστάθη εἰς τὰ Γεραρά, τὸν ἐρώτησαν οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως ἐκείνης διὰ τὴν γυναῖκα του τὴν Ρεβέκκαν ποία εἶναι καὶ ἐὰν ἔχῃ μαζί της καμμίαν συγγένειαν. Ὁ Ἰσαὰκ ἀπάντησεν· <εἶναι ἀδελφή μου>. Ἀπάντησεν ἔτσι, διότι ἐφοβήθη νὰ εἴπῃ <εἶναι γυναῖκα μου>, μήπως οἱ ἄνθρωποι τῶν Γεράρων τὸν φονεύσουν ἐξ αἰτίας τῆς Ρεβέκκας, ἡ ὁποία ἦταν ὡραία εἰς τὴν ἐμφάνισιν.
8 Ἔμεινε δὲ εἰς τὰ Γέραρα ὁ Ἰσαὰκ πολὺ χρονικὸν διάστημα. Κάποιαν ἡμέραν ὁ Ἀβιμέλεχ, ὁ βασιλιᾶς τῶν Γεράρων, ἔσκυψεν ἀπὸ τὸ ἀνοικτὸν παράθυρον τῶν ἀνακτόρων του, ἐκύτταξε πρὸς τὴν σκηνὴν ὅπου ἔμενεν ὁ Ἰσαὰκ καὶ εἶδεν εἰς τὴν ἀνοικτὴν σκηνὴν τὸν Ἰσαὰκ νὰ χαϊδεύῃ τρυφερὰ τὴν γυναῖκα του τὴν Ρεβέκκαν καὶ νὰ χαριεντίζεται μαζί της.
9 Τότε ὁ Ἀβιμέλεχ ἐκάλεσε τὸν Ἰσαὰκ καὶ τοῦ εἶπεν· <ὥστε λοιπὸν ἡ Ρεβέκκα εἶναι γυναῖκα σου; Διατὶ εἶπες <εἶναι ἀδελφή μου;> Ἀφοῦ ὁ Ἰσαὰκ ἀπεκαλύφθη ἀπὸ τὰ ὅσα εἶδεν ὁ Ἀβιμέλεχ, δὲν ἀρνεῖται, ἀλλὰ ὁμολογεῖ καὶ φανερώνει τὴν αἰτίαν, διὰ τὴν ὁποίαν ἀναγκάσθηκε νὰ πῇ ὅτι ἡ Ρεβέκκα εἶναι ἀδελφή του. Ἀπάντησε λοιπὸν ὁ Ἰσαάκ· <εἶπα ὅτι εἶναι ἀδελφή μου, διότι ἐφοβηθηκα μήπως χάσω τὴν ζωήν μου ἐξ αἰτίας της>.
10 Καὶ ὁ Ἀβιμέλεχ εἶπε πρὸς τὸν Ἰσαάκ: <Τὶ εἶναι αὐτὸ ποὺ μᾶς ἔκαμες; Διότι παρ’ ὀλίγον νὰ ἐκοιμᾶτο μὲ τὴν γυναῖκα σου κάποιος ἀπὸ τὴν φυλήν μου καὶ ἔτσι θὰ ἐγίνεσο σὺ ἡ αἰτία νὰ πέσωμεν ἀπὸ ἄγνοιαν εἰς ἁμαρτίαν>.
11 Καὶ ὁ Ἀβιμέλεχ ἐξέδωκε διαταγήν, τὴν ὁποίαν ἀπηύθυνε πρὸς ὅλον τὸν λαόν του καὶ εἰς τὴν ὁποίαν ἔλεγεν· (ὅποιος τολμήσῃ νὰ βλάψῃ τὸν ἄνθρωπον αὐτόν, τὸν Ἰσαάκ, ἢ τὴν γυναῖκα του, τὴν Ρεβέκκαν, θὰ καταδικασθῇ εἰς θάνατον>.
12 Ὁ Ἰσαὰκ ἔσπειρεν εἰς τὴν χώραν ἐκείνην καὶ ἐκεῖνο τὸ ἔτος ἐθέρισε κριθάρι ἑκατὸν φορὲς περισσότερον ἀπὸ ἄλλην φοράν· ἡ πλουσία καρποφορία ὠφείλετο εἰς τὸ ὅτι τὸν εὐλόγησεν ὁ Κύριος.
13 Ὅσον δὲ ἐπερνοῦσεν ὁ καιρός, τόσον καὶ πλουσιῶτερος ἐγίνετο, μέχρις ὅτου ἔγινε πολὺ μεγάλος καὶ ἔνδοξος διὰ τὰ πολλά του πλούτη.
14 Ἀπέκτησε δὲ ὁ Ἰσαὰκ πολλὰ πρόβατα καὶ πολλὰ βόδια καὶ πολλὰ χωράφια. Οἱ δὲ Φιλισταῖοι, οἱ κάτοικοι τῶν Γεράρων, ὅταν εἶδαν αὐτὸν τὸν πολὺν πλοῦτον τοῦ Ἰσαάκ, τὸν ἐζήλευσαν.
15 Παρακινούμενοι δὲ ἀπὸ τὴν ζήλειαν των ἐφθόνησαν ἀκόμη καὶ τὸ νερὸν τοῦ Πατριάρχου. Διὰ τοῦτο ἔφραξαν καὶ ἔχωσαν μὲ πέτρες καὶ χώματα ὅλα τὰ πηγάδια τοῦ νεροῦ, τὰ ὁποῖα εἶχαν ἀνοίξει οἱ δοῦλοι τοῦ Ἀβραάμ, τοῦ πατέρα του, ὅταν ἀκόμη ἐζοῦσεν ὁ Πατριάρχης.
16 Οὔτε ὁ βασιλιᾶς Ἀβιμέλεχ ἠμπόρεσε νὰ συγκρατήσῃ τὴν ζήλειαν του. Παρακινούμενος καὶ αὐτὸς ἀπὸ φθόνον εἶπεν εἰς τὸν Ἰσαάκ· <φύγε ἀπὸ κοντά μας, διότι ἐσὺ ἔγινες πολὺ πιὸ δυνατὸς ἀπὸ ἡμᾶς>.
17 Ὁ Ἰσαάκ, ὁ ὁποῖος δεν ὑπερηφανεύθη καθόλου ἀπὸ τὶς εὐλογίες καὶ τὴν προστασίαν τοῦ Θεοῦ δὲν ἀντιστάθηκε εἰς τὸν Ἀβιμέλεχ, ἀλλ’ ὑπεχώρησε μὲ καλωσύνην. Καὶ διὰ νὰ σβήσῃ τὸν φθόνον τοῦ βασιλιᾶ, ἔφυγεν ἀπὸ ἐκεῖ, διενυκτέρευσεν εἰς τὴν κοιλάδα τῶν Γεραρῶν, ποὺ ἦταν ἄνυδρος τὸ καλοκαίρι, καὶ ἐγκατεστάθη εἰς αὐτὴν μονίμως.
18 Εἰς τὸ μέρος αὐτὸ ὁ Ἰσαὰκ ἄνοιξε καὶ πάλιν τὰ πηγάδια, ποὺ εἶχαν ἀνοίξει παλαιοτέρα οἱ δοῦλοι τοῦ πατέρα του, καὶ τὰ ὁποῖα εἶχαν ἐν τῷ μεταξὺ φράξει οἰ Φιλισταῖοι μετὰ τὸν θάνατον τοῦ πατέρα τοῦ Ἀβραάμ. Καὶ ἔδωσεν εἰς τὰ πηγάδια ἐκεῖνα τὰ ἴδια ὀνόματα, ποὺ εἶχε δώσει εἰς αὐτὰ καὶ ὁ πατέρας του.
19 Καὶ οἰ δοῦλοι τοῦ Ἰσαὰκ ἔσκαψαν καὶ εὑρῆκαν εἰς τὴν κοιλάδα τῶν Γεράρων νερόν, τὸ ὁποῖον δεν ἦταν στάσιμον, ὅπως τῶν συνηθισμένων πηγαδιῶν, ἀλλὰ ἔτρεχεν ἀπὸ κάτω, ἦταν ἀρτεσιανόν.
20 Ἀλλὰ οἱ βοσκοὶ τῆς περιοχῆς τῶν Γεράρων ἐφιλονικησαν καὶ συνεκρούσθησαν μὲ τοὺς βοσκοὺς τοῦ Ἰσαὰκ καὶ ἔλεγαν, ὅτι τὸ τρεχούμενον ἐκεῖνο νερὸν εἶναι ἰδικόν των. Ὁ Ἰσαὰκ ἐφέρθη πάλιν μὲ ἀνεξικακίαν καὶ ὑπεχώρησε. Καὶ ὠνόμασαν τὸ πηγάδι ἐκεῖνο <Ἀδικία>· διότι οἱ βοσκοὶ τῶν Γεράρων τὸν ἀδίκησαν.
21 Ὁ Ἰσαάκ, ἀφοῦ ἔφυγεν ἀπὸ ἐκεῖ, ἔσκαψε καὶ ἔνοιξεν ἄλλο πηγάδι. Ἀλλὰ οἱ φθονεροὶ Φιλισταῖοι καὶ πάλιν δὲν εἶδαν με <καλὸ μάτι> τὸν Ἰσαὰκ καὶ δι’ αὐτὸ ἐφιλονίκησαν πάλιν μαζί του διὰ τὸ πηγάδι ἐκεῖνο· καὶ ἐπειδὴ τὸ πηγάδι ἐκεῖνο ἔγινεν ὑπόθεσις ἔχθρας, τὸ ὠνόμασεν <Ἐχθρότητα>.
22 Ἀφοῦ δὲ ἀνεχώρησε καὶ ἀπὸ τὸ μέρος ἐκεῖνο, ἔσκαψε καὶ ἄνοιξε νέον πηγάδι· καὶ οἱ Φιλισταῖοι δὲν ἐφιλονίκησαν δι’ αὐτό. Ὁ δὲ Ἰσαὰκ ἐλησμόνησεν ὅλες τὶς ταλαιπωρίες, ποὺ ἐπέρασε μέχρι τῆς ὥρας ἐκείνης, καὶ εὐγνωμονῶν τὸν Θεόν, εἰς τὸν ὁποῖον ἀπέδιδεν ὅλες τὶς εὐλογίες καὶ τὰ ἀγαθὰ ποὺ εἶχε, ὠνόμασε τὸ πηγάδι ἐκεῖνο <Εὐρυχωρία>. Ἐξηγῶν δὲ ὁ ἴδιος τὸν λόγον, διὰ τὸν ὁποῖον ἔδωκε τὸ ὄνομα τοῦτο εἰς τὸ πηγάδι, εἶπε· <τὸ ὀνομάζω <Εὐρυχωρία>, διότι ὁ Κύριος μᾶς ἐχάρισε τώρα εὐρυχωρίαν καὶ μᾶς ἐπλούτισεν εἰς τὴν χώραν αὐτήν>.
23 Ὁ Ἰσαὰκ ἔφυγεν ἀπὸ ἐκεῖ, ποὺ εἶχεν ἐγκατασταθῇ, καὶ ἐπῆγε πάλιν εἰς τὸ <Πηγάδι τοῦ ὅρκου>, δηλαδὴ τὴν Βηρσαβεέ.
24 Καὶ ἐπειδὴ ὁ Ἰσαὰκ μὲ τὴν ἀνεξικακίαν τοῦ πρὸς τοὺς Φιλισταίους καὶ τὴν εὐγνωμοσύνην τοῦ πρὸς τὸν Θεὸν ἔγινεν ἄξιος τῆς οὐρανίου εὐλογίας, διὰ τοῦτο κατὰ τὴν ἰδίαν ἐκείνην νύκτα ἐφανερώθη εἰς αὐτὸν ὁ Κύριος καὶ τοῦ εἶπεν: <Ἐγὼ εἶμαι ὁ Θεὸς τοῦ πατέρα σου Ἀβραάμ· ἐνῷ ἦταν ξένος, ἐγὼ τὸν ἐδόξασα, τὸν ἐπλούτισα καὶ τὸν ἐλάμπρυνα. Μὴ φοβῆσαι ἐπειδὴ σὲ ἔδιωξεν ὁ Ἀβιμέλεχ καὶ σὲ ἀδικῆσαν οἱ βοσκοὶ τῶν Γεράρων. Μὴ σὲ φοβίζουν αὐτά, διότι ἐγὼ εἶμαι μαζί σου καὶ θὰ σὲ κάμνω ἀνίκητον καὶ ἔνδοξον. Ἐγὼ θὰ σὲ εὐλογήσω καὶ θὰ αὐξήσω τοὺς ἀπογόνους σου ἕνεκα τοῦ πιστοῦ πατέρα σου, τοῦ Ἀβραάμ. Δεῖξε λοιπὸν καὶ σὺ τὴν ἰδίαν μὲ ἐκεῖνον ὑπακοήν, πίστιν καὶ ἀρετήν>.
25 Ὁ Ἰσαάκ, ὕστερα ἀπὸ τὶς πολλὲς αὐτὲς ὑποσχέσεις τοῦ Θεοῦ, ἔκτισεν ἐκεῖ θυσιαστήριον καὶ ἐλάτρευσε τὸν Κύριον καὶ ἐπρόσφερε τὶς εὐχαριστίες του εἰς τὸν αἰώνιον Θεόν. Ἐκεῖ ἐπίσης ἔστησε τώρα καὶ τὴν σκηνήν του. Οἱ δὲ δοῦλοι τοῦ ἔσκαψαν καὶ ἄνοιξαν ἐκεῖ πηγάδι εἰς τὴν φάραγγα τῶν Γεραρῶν. Ὁ δίκαιος Ἰσαὰκ ἐζοῦσε πλέον χωρὶς φόβον, κάτω ἀπὸ τὴν ἀσφαλῆ προστασίαν τοῦ παντοδυνάμου Θεοῦ.
26 Καὶ ἐπῆγαν ἀπὸ τὰ Γέραρα εἰς τὴν Βηρσαβεὲ πρὸς τὸν Ἰσαὰκ ὁ Ἀβιμέλεχ καὶ ὁ Ὀχοζὰθ ὁ νυμφαγωγός του καὶ ὁ Φιχόλ, ὁ ἀρχιστράτηγος τοῦ στρατοῦ του.
27 Ὁ δὲ ἀνεξίκακος Ἰσαὰκ τοὺς ἐρώτησε μὲ πραότητα: <Διατὶ ἤλθατε πρὸς ἐμέ; Σεῖς μὲ ἐμισήσατε καὶ μὲ ἐδιώξατε ἀπὸ κοντά σας>.
28 Ἐκεῖνοι ἀπάντησαν: <Εἴδαμε πλέον καθαρὰ ἀπὸ τὰ διάφορα γεγονότα καὶ ἐβεβαιωθήκαμε ἀπὸ τὰ πράγματα, ὅτι ὁ Κύριος εἶναι μαζί σου καὶ σὲ προστατεύει, καὶ εἴπαμε· ἂς γίνῃ ἔνορκος συνθήκη μεταξύ μας διὰ τῆς ὁποίας θὰ συμφωνήσωμεν μαζί σου
29 νὰ μὴ μᾶς βλάψῃς εἰς τίποτε, διότι ἐμεῖς δὲν σὲ ἐμισήσαμεν οὔτε σὲ ἐβλάψαμεν· νὰ φερθῇς ἀπέναντί μας μὲ καλὸν τρόπον, ὅπως σοῦ ἐσυμπεριφερθήκαμε καὶ ἐμεῖς καλὰ καὶ σὲ ἐπροπέμψαμεν ἀπὸ τὴν χώραν μας εἰρηνικά· καὶ τώρα ἂς εἶσαι εὐλογημένος ἀπὸ τὸν Κύριον>.
30 Καὶ ὁ δίκαιος Ἰσαάκ, φερόμενος ἀπέναντι τῶν ἐχθρῶν του μὲ χαρακτηριστικὴν ἀνεξικακίαν, ἐλησμόνησε τὰ ὅσα τοῦ εἶχαν κάμει καὶ τοὺς παρέθεσε τραπέζι μὲ πολλὴν φιλοξενίαν· καὶ ἐκεῖνοι ἔφαγαν καὶ ἤπιαν.
31 Καὶ τὸ πρωΐ ὅταν ἐσηκώθησαν, ὡρκίσθησαν ὁ ἕνας πρὸς τὸν ἄλλον, ὅτι θὰ εἶναι φίλοι καὶ θὰ σεβασθοῦν τὶς συμφωνίες, ποὺ ἔκαμαν μὲ ὅρκον. Ὁ Ἰσαὰκ τοὺς κατευώδωσε καὶ ἐκεῖνοι ἔφυγαν ἀπὸ κοντά του ὡς φίλοι καὶ ἀνεχώρησαν ἀσφαλισμένοι καὶ εἰρηνικοὶ ἕνεκα τῶν συμφωνιῶν.
32 Κατὰ τὴν ἰδίαν ἐκείνην ἡμέραν ἦλθαν οἱ δοῦλοι τοῦ Ἰσαὰκ καὶ τοῦ εἶπαν διὰ τὸ πηγάδι, τὸ ὁποῖον εἶχαν ἀνοίξει· <δεν εὐρήκαμε νερό>.
33 Καὶ ὁ Ἰσαὰκ ὠνόμασε τὸ πηγάδι ἐκεῖνο <Ὅρκον>. Ἐξ αἰτίας τὸν πηγαδιοῦ ἔδωσε καὶ εἰς τὴν πόλιν ἐκεῖνην τὸ ὄνομα <Πηγάδι τὸν Ὅρκου>, ὄνομα τὸ ὁποῖον ἡ πόλις διατηρεῖ μέχρι σήμερα, ποὺ γράφονται οἱ γραμμὲς αὐτές.
34 Ὅταν δὲ ὁ Ἡσαῦ ἦταν σαράντα ἐτῶν, μόνος του καὶ χωρὶς τὴν εὐλογίαν τῶν γονέων του ἐνυμφεύθη ὡς γυναῖκες του τὴν Ἰουδίθ, κόρην τοῦ Βεὼχ τοῦ Χετταίου, καὶ τὴν Βασεμάθ, κόρην τοῦ Ἑλὼν τοῦ Χετταίου.
35 Οἱ εἰδωλολάτρισσες καὶ δύστροπες αὐτὲς γυναῖκες ἐφιλονικοῦσαν συνεχῶς μὲ τὰ πενθερικά των, δηλαδὴ τὸν Ἰσαὰκ καὶ τὴν σύζυγόν του Ρεβέκκαν.

Πρωτότυπο Κείμενο	Ἑρμηνεία Ἰωάννου Κολιτσάρα	Ἑρμηνεία Παναγιώτη Τρεμπέλα
γένετο δὲ λιμὸς ἐπὶ τῆς γῆς χωρὶς τοῦ λιμοῦ τοῦ πρότερον, ὃς ἐγένετο ἐν τῷ καιρῷ τοῦ Ἁβραάμ· ἐπορεύθη δὲ Ἰσαὰκ πρὸς Ἀβιμέλεχ βασιλέα Φυλιστιεὶμ εἰς Γέραρα.	πεσε κατὰ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην πεῖνα, ὡσὰν ἐκείνην ἡ ὁποία εἶχε γίνει προηγουμένως κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ Ἁβραάμ. Διὰ τὴν ἐξεύρεσιν δὲ τροφίμων ἀνεχώρησεν ὁ Ἰσαὰκ εἰς Γέραρα πρὸς τὸν Ἀβιμέλεχ, βασιλέα τῶν Φιλισταίων, διὰ νὰ μεταβῇ ἀπὸ ἐκεῖ εἰς τὴν Αἴγυπτον.	γινε δὲ πεῖνα εἰς τὴν χώραν, ποὺ ἑκατοικοῦσαν ὁ Ἰσαάκ. Αὐτὴ ἦταν ἄλλη πεῖνα, διαφορετικὴ ἀπὸ ἐκεῖνην ποὺ εἶχε γίνει προηγουμένως κατὰ τὰ χρόνια, ποὺ ἐζοῦσεν ὁ πατέρας τοῦ ὁ Ἀβραάμ. Ἡ ἔλλειψις τῶν ἀναγκαίων τροφῶν ἀνάγκασε τὸν Ἰσαὰκ νὰ μεταβῇ ἀπὸ τὴν Βηρσαβεὲ πρὸς τὸν Ἀβιμέλεχ, τὸν βασιλιᾶ τῶν Φιλισταίων, εἰς τὰ Γέραρα.
2 Ὤφθη δὲ αὐτῷ Κύριος καὶ εἶπε· μὴ καταβῇς εἰς Αἴγυπτον· κατοίκησον δὲ ἐν τῇ γῇ, ᾗ ἄν σοι εἴπω.	2 Παρουσιάσθη ὅμως εἰς αὐτὸν ὁ Κύριος καὶ τοῦ εἶπε· <μὴ μεταβῇς εἰς Αἴγυπτον, ἀλλὰ νὰ κατοικήσῃς εἰς τὴν χώραν, τὴν ὁποίαν ἐγὼ θὰ σοῦ εἴπω.	2 Ἐπειδὴ δὲ ὁ Ἰσαὰκ ἤθελε νὰ κατευθυνθῇ ἀπὸ ἐκεῖ εἰς τὴν Αἴγυπτον, ἐφανερώθη εἰς αὐτὸν ὁ Θεὸς καὶ τοῦ εἶπε· <μὴ μεταβῇς εἰς τὴν Αἴγυπτον· κατοίκησε δὲ εἰς τὴν χώραν, εἰς τὴν ὁποίαν θὰ σοῦ εἴπω ἐγὼ νὰ μείνῃς.
3 Καὶ παροίκει ἐν τῇ γῇ ταύτῃ, καὶ ἔσομαι μετὰ σοῦ καὶ εὐλογήσω σε· σοὶ γὰρ καὶ τῷ σπέρματί σου δώσω πᾶσαν τὴν γῆν ταύτην καὶ στήσω τὸν ὅρκον μου, ὃν ὤμοσα τῷ Ἁβραὰμ τῷ πατρί σου.	3 Μεῖνε προσωρινῶς εἰς τὴν γῆν αὐτὴν τῶν Φιλισταίων, καὶ ἐγὼ θὰ εἶμαι μαζῆ σου καὶ θὰ σὲ εὐλογήσω· διότι εἰς σὲ καὶ εἰς τοὺς ἀπογόνους σου θὰ δώσω ὅλην αὐτὴν τὴν χώραν καὶ θὰ ἐκπληρώσω ἔτσι τὴν ἔνορκον ὑπόσχεσιν, τὴν ὁποίαν ἔδωκα εἰς τὸν Ἁβραὰμ τὸν πατέρα σου.	3 Κατοίκησε προσωρινῶς εἰς τὴν χώραν αὐτὴν τῶν Φιλισταίων καὶ μὴ ἀγωνιᾷς καὶ μὴ στενοχωρῆσαι. Διότι ἐγὼ ὁ Κύριος τῶν ὅλων θὰ εἶμαι μαζί σου. Καὶ ὅχι μόνον θὰ εἶμαι μαζί σου διὰ νὰ σὲ ἀσφαλίζω, ἀλλὰ καὶ θὰ σὲ εὐλογήσω πλουσίως, ὥστε νὰ γίνῃς ἔνδοξος. Σὺ νὸ μίζεις, ὅτι μένεις εἰς τὰ μέρη αὐτὰ ὡς ξένος καὶ πλανώμενος· γνωρίζε ὅμως ὅτι εἰς σὲ καὶ τοὺς ἀπογόνους σου θὰ δώσω ὅλην αὐτὴν τὴν χώραν. Καὶ διὰ νὰ πάρῃς θάρος μάθε, ὅτι τὴν ἔνορκον ὑπόσχεσιν, τὴν ὁποίαν ἒδωκα εἰς τὸν πατέρα σου, τὸν Ἀβραάμ, θὰ τὴν ἐκπληρώσω> καὶ θὰ τὴν πραγματοποιήσω.
4 Καὶ πληθυνῶ τὸ σπέρμα σου ὡς τοὺς ἀστέρας τοῦ οὐρανοῦ καὶ δώσω τῷ σπέρματί σου πᾶσαν τὴν γῆν ταύτην, καὶ εὐλογηθήσονται ἐν τῷ σπέρματί σου πάντα τὸ ἔθνη τῆς γῆς,	4 Θὰ πληθύνω δὲ τοὺς ἀπογόνους σου ὡσὰν τὰ ἀστέρια τοῦ οὐρανοῦ καὶ θὰ δώσω ὅλην αὐτὴν τὴν χώραν εἰς τοὺς ἀπογόνους σου. Δι' ἑνὸς δὲ ἐκ τῶν ἀπογόνων σου θὰ εὐλογηθοῦν ὅλοι οἱ λαοὶ τῆς γῆς.	4 Καὶ θὰ πληθύνω πάρα πολὺ τοὺς ἀπογόνους σου καὶ θὰ τοὺς αὐξήσω ὡσὰν τὰ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ καὶ θὰ δώσω εἰς τοὺς πολυπληθεῖς αὐτοὺς ἀπογόνους σου ὅλην αὐτὴν τὴν χώραν. Δι' ἐνὸς δὲ ἀπὸ τοὺς ἀπογόνους σου, τοῦ ἐκλεκτοῦ καὶ ἁγίου καὶ ἀναμαρτήτου Μεσσίου Χρίστοῦ, θὰ λάβουν τὶς εὐλογίες καὶ χάριτες τοῦ Θεοῦ ὅλες οἱ φυλὲς καὶ οἱ λαοὶ τῆς γῆς.
5 ἀνθ' ὧν ὑπήκουσεν Ἁβραὰμ ὁ πατήρ σου τῆς ἐμῆς φωνῆς καὶ ἐφύλαξε τὰ προστάγματά μου καὶ τὰς ἐντολάς μου καὶ τὰ δικαιώματά μου καὶ τὰ νόμιμά μου.	5 Καὶ ταῦτα πρὸς χάριν τοῦ πατρός σου τοῦ Ἁβραάμ, ὁ ὁποῖος ὑπήκουσεν εἰς τὴν ἐντολήν μου, ἐφύλαξε τὰ προστάγματά μου καὶ τὰς ἐντολάς μου, τὰ δικαιώματά μου καὶ τὸν νόμον μου>.	5 Οἱ ὑποσχέσεις, ποὺ ἔχουν δοθῇ εἰς τὸν Ἀβραάμ, θὰ ἐκπληρωθοῦν, διότι ὁ πατέρας σου ὑπήκουσεν εἰς τὶς ἐντολές μου καὶ ἐφύλαξε τὰ προστάγματά μου καὶ τὰ παραγγέλματά μου καὶ τὸν νόμον μου. Μιμήσου τὴν ὑπακοὴν ἐκείνου καὶ πίστευε εἰς τοὺς λόγους μου, διὰ να ἀξιωθῇς πολὺ μεγαλυτέρας ἀμοιβῆς καὶ διὰ τὴν ἀρετὴν τοῦ πατέρα σου καὶ διὰ τὴν ἰδικήν σου ὑπακοήν· καὶ μὴ μεταβῇς εἰς τὴν Αἴγυπτον, ἀλλὰ μεῖνε ἐδῶ>.
6 Κατῴκησε δὲ Ἰσαὰκ ἐν Γεράροις.	6 Πράγματι δὲ ὁ Ἰσαὰκ ἐγκατεστάθη εἰς τὰ Γέραρα.	6 Πράγματι· ὁ Ἰσαὰκ ἐγκατέλειψε κάθε ἄλλην σκέψιν καὶ σχέδιον· ὑπήκουσεν εἰς τὴν θείαν ὀπτασίαν καὶ ἐγκατεστάθη εἰς τὰ Γέραρα, τὴν πόλιν εἰς τὴν ὁποίαν εἶχε γεννηθῇ.
7 Ἐπηρώτησαν δὲ οἱ ἄνδρες τοῦ τόπου περὶ Ρεβέκκας τῆς γυναικὸς αὐτοῦ, καὶ εἶπεν· ἀδελφή μου ἐστίν· ἐφοβήθη γὰρ εἰπεῖν ὅτι γυνή μου ἐστί, μήποτε ἀποκτείνωσιν αὐτὸν οἱ ἄνδρες τοῦ τόπου περὶ Ρεβέκκας, ὅτι ὡραία τῇ ὄψει ἦν.	7 Καθ' ὃν χρόνον ὅμως ἔμενεν ἐκεῖ, οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως τοῦ ἐζήτησαν πληροφορίας διὰ τὴν γυναῖκα του τὴν Ρεβέκκαν, ποίαν δηλαδὴ πρὸς αὐτὴν συγγένειαν καὶ σχέσιν ἔχει. Ἐκεῖνος ἀπήντησεν ὅτι εἶναι ἀδελφή μου. Ἐφοβήθη νὰ εἴπῃ ὅτι εἶναι σύζυγός μου, μήπως καὶ τὸν φονεύσουν οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως ἐκείνης ἕνεκα τῆς Ρεβέκκας, διότι αὐτὴ ἦτο ὡραία κατὰ τὴν ἐμφάνισιν.	7 Ὅταν ἐγκατεστάθη εἰς τὰ Γεραρά, τὸν ἐρώτησαν οἱ ἄνδρες τῆς πόλεως ἐκείνης διὰ τὴν γυναῖκα του τὴν Ρεβέκκαν ποία εἶναι καὶ ἐὰν ἔχῃ μαζί της καμμίαν συγγένειαν. Ὁ Ἰσαὰκ ἀπάντησεν· <εἶναι ἀδελφή μου>. Ἀπάντησεν ἔτσι, διότι ἐφοβήθη νὰ εἴπῃ <εἶναι γυναῖκα μου>, μήπως οἱ ἄνθρωποι τῶν Γεράρων τὸν φονεύσουν ἐξ αἰτίας τῆς Ρεβέκκας, ἡ ὁποία ἦταν ὡραία εἰς τὴν ἐμφάνισιν.
8 Ἐγένετο δὲ πολυχρόνιος ἐκεῖ· καὶ παρακύψας Ἀβιμέλεχ ὁ βασιλεὺς Γεράρων διὰ τῆς θυρίδος, εἶδε τὸν Ἰσαὰκ παίζοντα μετὰ Ρεβέκκας τῆς γυναικὸς αὐτοῦ.	8 Ἔμεινε δὲ ἐκεῖ ὁ Ἰσαὰκ ἐπὶ πολὺ χρονικὸν διάστημα. Κάποιαν ἡμέραν ὁ βασιλεὺς τῶν Γεράρων Ἀβιμέλεχ ἔσκυψε ἀπὸ τὰ ἀνάκτορά του καὶ εἶδε ἀπὸ τὴν ἀνοικτὴν θύραν τῆς σκηνῆς τὸν Ἰσαὰκ νὰ χαριεντίζεται μὲ τὴν Ρεβέκκαν τὴν σύζυγόν του.	8 Ἔμεινε δὲ εἰς τὰ Γέραρα ὁ Ἰσαὰκ πολὺ χρονικὸν διάστημα. Κάποιαν ἡμέραν ὁ Ἀβιμέλεχ, ὁ βασιλιᾶς τῶν Γεράρων, ἔσκυψεν ἀπὸ τὸ ἀνοικτὸν παράθυρον τῶν ἀνακτόρων του, ἐκύτταξε πρὸς τὴν σκηνὴν ὅπου ἔμενεν ὁ Ἰσαὰκ καὶ εἶδεν εἰς τὴν ἀνοικτὴν σκηνὴν τὸν Ἰσαὰκ νὰ χαϊδεύῃ τρυφερὰ τὴν γυναῖκα του τὴν Ρεβέκκαν καὶ νὰ χαριεντίζεται μαζί της.
9 Ἐκάλεσε δὲ Ἀβιμέλεχ τὸν Ἰσαὰκ καὶ εἶπεν αὐτῷ· ἆρά γε γυνή σου ἐστίν; Τί ὅτι εἶπας, ἀδελφή μου ἐστίν; Εἶπε δὲ αὐτῷ Ἰσαάκ· εἶπα γάρ, μήποτε ἀποθάνω δι' αὐτήν.	9 Ἐκάλεσε τότε τὸν Ἰσαὰκ καὶ τοῦ εἶπε· <ὥστε λοιπὸν εἶναι γυναίκα σου ἡ Ρεβέκκα; Διατί εἶπες ὅτι εἶναι ἀδελφή σου;> ῾Ο Ἰσαὰκ ἀπήντησεν εἰς αὐτόν· <Εἶπα ὅτι εἶναι, ἀδελφή μου, διότι ἐφοβήθηκα μήπως ἐξ αἰτίας της φονευθῶ>.	9 Τότε ὁ Ἀβιμέλεχ ἐκάλεσε τὸν Ἰσαὰκ καὶ τοῦ εἶπεν· <ὥστε λοιπὸν ἡ Ρεβέκκα εἶναι γυναῖκα σου; Διατὶ εἶπες <εἶναι ἀδελφή μου;> Ἀφοῦ ὁ Ἰσαὰκ ἀπεκαλύφθη ἀπὸ τὰ ὅσα εἶδεν ὁ Ἀβιμέλεχ, δὲν ἀρνεῖται, ἀλλὰ ὁμολογεῖ καὶ φανερώνει τὴν αἰτίαν, διὰ τὴν ὁποίαν ἀναγκάσθηκε νὰ πῇ ὅτι ἡ Ρεβέκκα εἶναι ἀδελφή του. Ἀπάντησε λοιπὸν ὁ Ἰσαάκ· <εἶπα ὅτι εἶναι ἀδελφή μου, διότι ἐφοβηθηκα μήπως χάσω τὴν ζωήν μου ἐξ αἰτίας της>.
10 Εἶπε δὲ αὐτῷ Ἀβιμέλεχ· τί τοῦτο ἐποίησας ἡμῖν; Μικροῦ ἐκοιμήθη τις ἐκ τοῦ γένους μου μετὰ τῆς γυναικός σου, καὶ ἐπήγαγες ἂν ἐφ' ἡμᾶς ἄγνοιαν.	10 Ὁ δὲ Ἀβιμέλεχ τοῦ εἶπε· <τί εἶναι αὐτὸ ποὺ μᾶς ἔκαμες; Παρ' ὀλίγον καὶ νὰ ἐκοιμᾶτο μαζῆ της κάποιος ἀπὸ τὴν φυλήν μου, καὶ θὰ ἐγίνεσο σὺ αἰτία νὰ πέσῃ ἐπάνω μας ἁμαρτία καὶ ἐνοχὴ διὰ τὴν ἄγνοιάν μας αὐτήν>.	10 Καὶ ὁ Ἀβιμέλεχ εἶπε πρὸς τὸν Ἰσαάκ: <Τὶ εἶναι αὐτὸ ποὺ μᾶς ἔκαμες; Διότι παρ’ ὀλίγον νὰ ἐκοιμᾶτο μὲ τὴν γυναῖκα σου κάποιος ἀπὸ τὴν φυλήν μου καὶ ἔτσι θὰ ἐγίνεσο σὺ ἡ αἰτία νὰ πέσωμεν ἀπὸ ἄγνοιαν εἰς ἁμαρτίαν>.
11 Συνέταξε δὲ Ἀβιμέλεχ παντὶ τῷ λαῷ αὐτοῦ, λέγων· πᾶς ὁ ἁψάμενος τοῦ ἀνθρώπου τούτου ἢ τῆς γυναικὸς αὐτοῦ, θανάτῳ ἔνοχος ἔσται.	11 Ἔβγαλε δὲ διαταγὴν ὁ Ἀβιμέλεχ πρὸς ὅλον τὸν λαόν του καὶ εἶπεν· <Ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος θὰ τολμήσῃ νὰ ἐγγίσῃ τὸν ἄνθρωπον αὐτὸν ἢ τὴν σύζυγόν του, θὰ εἶναι ἔνοχος θανάτου>.	11 Καὶ ὁ Ἀβιμέλεχ ἐξέδωκε διαταγήν, τὴν ὁποίαν ἀπηύθυνε πρὸς ὅλον τὸν λαόν του καὶ εἰς τὴν ὁποίαν ἔλεγεν· (ὅποιος τολμήσῃ νὰ βλάψῃ τὸν ἄνθρωπον αὐτόν, τὸν Ἰσαάκ, ἢ τὴν γυναῖκα του, τὴν Ρεβέκκαν, θὰ καταδικασθῇ εἰς θάνατον>.
12 Ἔσπειρε δὲ ᾿Ισαὰκ ἐν τῇ γῇ ἐκείνῃ καὶ εὗρεν ἐν τῷ ἐνιαυτῷ ἐκείνῳ ἐκατοστεύουσαν κριθήν· εὐλόγησε δὲ αὐτὸν Κύριος.	12 Ὁ Ἰσαὰκ ἐκαλλιέργησε καὶ ἔσπειρε εἰς τὴν χώραν ἐκείνην καὶ ἐθέρισε κριθάρι ἑκατονταπλάσιον. Ὁ δὲ Θεὸς τὸν εὐλόγησε πλουσίως.	12 Ὁ Ἰσαὰκ ἔσπειρεν εἰς τὴν χώραν ἐκείνην καὶ ἐκεῖνο τὸ ἔτος ἐθέρισε κριθάρι ἑκατὸν φορὲς περισσότερον ἀπὸ ἄλλην φοράν· ἡ πλουσία καρποφορία ὠφείλετο εἰς τὸ ὅτι τὸν εὐλόγησεν ὁ Κύριος.
13 Καὶ ὑψώθη ὁ ἄνθρωπος. Καὶ προβαίνων μείζων ἐγίνετο, ἕως οὗ μέγας ἐγένετο σφόδρα·	13 Δι' αὐτὸ καὶ ἔγινε πλούσιος. Ὅσον δὲ ἐπερνοῦσεν ὁ καιρός, τόσον καὶ πλουσιότερος ἐγίνετο, μέχρις ὅτου ἔγινε μέγας διὰ τὰ πολλά του πλούτη καὶ τὴν δόξαν του.	13 Ὅσον δὲ ἐπερνοῦσεν ὁ καιρός, τόσον καὶ πλουσιῶτερος ἐγίνετο, μέχρις ὅτου ἔγινε πολὺ μεγάλος καὶ ἔνδοξος διὰ τὰ πολλά του πλούτη.
14 ἐγένετο δὲ αὐτῷ κτήνη προβάτων καὶ κτήνη βοῶν καὶ γεώργια πολλά. Ἐζήλωσαν δὲ αὐτὸν οἱ Φυλιστιείμ,	14 Ἀπέκτησε δὲ κοπάδια πρόβατα καὶ βόδια, ὅπως ἐπίσης καὶ πολλὰ χωράφια. Ἕνεκα τούτου οἱ Φιλισταῖοι τὸν ἐζήλευσαν καὶ τὸν ἐφθόνησαν.	14 Ἀπέκτησε δὲ ὁ Ἰσαὰκ πολλὰ πρόβατα καὶ πολλὰ βόδια καὶ πολλὰ χωράφια. Οἱ δὲ Φιλισταῖοι, οἱ κάτοικοι τῶν Γεράρων, ὅταν εἶδαν αὐτὸν τὸν πολὺν πλοῦτον τοῦ Ἰσαάκ, τὸν ἐζήλευσαν.
15 καὶ πάντα τὰ φρέατα, ἃ ὤρυξαν οἱ παῖδες τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ἐν τῷ χρόνῳ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, ἐνέφραξαν αὐτὰ οἱ Φυλιστιεὶμ καὶ ἔπλησαν αὐτὰ γῆς.	15 Διὰ νὰ τὸν βλάψουν δὲ ἐπῆγαν καὶ ἐβούλωσαν καὶ ἐγέμισαν μὲ χῶμα τὰ φρέατα, τὰ ὁποῖα εἶχον ἀνοίξει οἱ δοῦλοι τοῦ πατρός του Ἁβραάμ, ἐνῷ ἀκόμη ἐζοῦσε.	15 Παρακινούμενοι δὲ ἀπὸ τὴν ζήλειαν των ἐφθόνησαν ἀκόμη καὶ τὸ νερὸν τοῦ Πατριάρχου. Διὰ τοῦτο ἔφραξαν καὶ ἔχωσαν μὲ πέτρες καὶ χώματα ὅλα τὰ πηγάδια τοῦ νεροῦ, τὰ ὁποῖα εἶχαν ἀνοίξει οἱ δοῦλοι τοῦ Ἀβραάμ, τοῦ πατέρα του, ὅταν ἀκόμη ἐζοῦσεν ὁ Πατριάρχης.
16 Εἶπε δὲ Ἀβιμέλεχ πρὸς Ἰσαάκ· ἄπελθε ἀφ' ἡμῶν, ὅτι δυνατώτερος ἡμῶν ἐγένου σφόδρα.	16 Καὶ ὁ ἴδιος ὁ Ἀβιμέλεχ, φθονήσας τὸν Ἰσαάκ, τοῦ εἶπε· <φύγε μακρυά μας, διότι ἔγινε πολὺ δυνατώτερος ἀπὸ ἡμᾶς>.	16 Οὔτε ὁ βασιλιᾶς Ἀβιμέλεχ ἠμπόρεσε νὰ συγκρατήσῃ τὴν ζήλειαν του. Παρακινούμενος καὶ αὐτὸς ἀπὸ φθόνον εἶπεν εἰς τὸν Ἰσαάκ· <φύγε ἀπὸ κοντά μας, διότι ἐσὺ ἔγινες πολὺ πιὸ δυνατὸς ἀπὸ ἡμᾶς>.
17 Καὶ ἀπῆλθεν ἐκεῖθεν Ἰσαὰκ καὶ κατέλυσεν ἐν τῇ φάραγγι Γεράρων καὶ κατῴκησεν ἐκεῖ.	17 Τότε ὁ Ἰσαὰκ ἔφυγεν ἀπὸ ἐκεῖ, κατέλυσε εἰς τὴν κοιλάδα τῶν Γεράρων, ὅπου καὶ ἐγκατεστάθη μονίμως.	17 Ὁ Ἰσαάκ, ὁ ὁποῖος δεν ὑπερηφανεύθη καθόλου ἀπὸ τὶς εὐλογίες καὶ τὴν προστασίαν τοῦ Θεοῦ δὲν ἀντιστάθηκε εἰς τὸν Ἀβιμέλεχ, ἀλλ’ ὑπεχώρησε μὲ καλωσύνην. Καὶ διὰ νὰ σβήσῃ τὸν φθόνον τοῦ βασιλιᾶ, ἔφυγεν ἀπὸ ἐκεῖ, διενυκτέρευσεν εἰς τὴν κοιλάδα τῶν Γεραρῶν, ποὺ ἦταν ἄνυδρος τὸ καλοκαίρι, καὶ ἐγκατεστάθη εἰς αὐτὴν μονίμως.
18 Καὶ πάλιν Ἰσαὰκ ὤρυξε τὰ φρέατα τοῦ ὕδατος, ἃ ὤρυξαν οἱ παῖδες Ἁβραὰμ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ καὶ ἐνέφραξαν αὐτὰ οἱ Φυλιστιεὶμ μετὰ τοῦ ἀποθανεῖν Ἁβραὰμ τὸν πατέρα αὐτοῦ, καὶ ἐπωνόμασεν αὐτοῖς ὀνόματα κατὰ τὰ ὀνόματα, ἃ ὠνόμασεν ὁ πατὴρ αὐτοῦ.	18 Καὶ πάλιν ἐκεῖ ἤνοιξε τὰ φρέατα τοῦ ὕδατος, τὰ ὁποῖα εἶχον ἀνοίξει, ζῶντος τοῦ Ἁβραάμ, οἱ δοῦλοι του, καὶ τὰ ὁποῖα μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Ἁβραὰμ εἶχον βουλώσει οἱ Φιλισταῖοι. Τὰ φρέατα αὐτὰ τὰ ὠνόμασεν ὁ Ἰσαὰκ μὲ τὰ ἴδια ὀνόματα, ποὺ τοὺς εἶχε δώσῃ ὁ πατέρας του ὁ Ἁβραάμ.	18 Εἰς τὸ μέρος αὐτὸ ὁ Ἰσαὰκ ἄνοιξε καὶ πάλιν τὰ πηγάδια, ποὺ εἶχαν ἀνοίξει παλαιοτέρα οἱ δοῦλοι τοῦ πατέρα του, καὶ τὰ ὁποῖα εἶχαν ἐν τῷ μεταξὺ φράξει οἰ Φιλισταῖοι μετὰ τὸν θάνατον τοῦ πατέρα τοῦ Ἀβραάμ. Καὶ ἔδωσεν εἰς τὰ πηγάδια ἐκεῖνα τὰ ἴδια ὀνόματα, ποὺ εἶχε δώσει εἰς αὐτὰ καὶ ὁ πατέρας του.
19 Καὶ ὤρυξαν οἱ παῖδες Ἰσαὰκ ἐν τῇ φάραγγι Γεράρων καὶ εὖρον ἐκεῖ φρέαρ ὕδατος ζῶντος.	19 Οἱ δοῦλοι τοῦ Ἰσαὰκ ἔσκαψαν ἄλλο φρέαρ εἰς τὰ φάραγγα τῶν Γεράρων, ὅπου καὶ εὑρῆκαν πηγαῖον ὕδωρ.	19 Καὶ οἰ δοῦλοι τοῦ Ἰσαὰκ ἔσκαψαν καὶ εὑρῆκαν εἰς τὴν κοιλάδα τῶν Γεράρων νερόν, τὸ ὁποῖον δεν ἦταν στάσιμον, ὅπως τῶν συνηθισμένων πηγαδιῶν, ἀλλὰ ἔτρεχεν ἀπὸ κάτω, ἦταν ἀρτεσιανόν.
20 Καὶ ἐμαχέσαντο οἱ ποιμένες Γεράρων μετὰ τῶν ποιμένων Ἰσαάκ, φάσκοντες αὐτῶν εἶναι τὸ ὕδωρ. Καὶ ἐκάλεσαν τὸ ὄνομα τοῦ φρέατος Ἀδικία· ἠδίκησαν γὰρ αὐτόν.	20 Οἱ ποιμένες ὅμως τῶν Γεράρων ἐφιλονείκησαν καὶ συνεπλάκησαν μὲ τοὺς ποιμένας τοῦ Ἰσαὰκ λέγοντες, ὅτι τὸ πηγαῖον αὐτὸ ὕδωρ τοῦ νέου φρέατος εἶναι ἰδικόν των. Οἱ ποιμένες τοῦ Ἰσαὰκ ὠνόμασαν τὸ φρέαρ ἐκεῖνο <Ἀδικία>, διότι οἱ Φιλισταῖοι ἠδίκησαν τὸν Ἰσαάκ.	20 Ἀλλὰ οἱ βοσκοὶ τῆς περιοχῆς τῶν Γεράρων ἐφιλονικησαν καὶ συνεκρούσθησαν μὲ τοὺς βοσκοὺς τοῦ Ἰσαὰκ καὶ ἔλεγαν, ὅτι τὸ τρεχούμενον ἐκεῖνο νερὸν εἶναι ἰδικόν των. Ὁ Ἰσαὰκ ἐφέρθη πάλιν μὲ ἀνεξικακίαν καὶ ὑπεχώρησε. Καὶ ὠνόμασαν τὸ πηγάδι ἐκεῖνο <Ἀδικία>· διότι οἱ βοσκοὶ τῶν Γεράρων τὸν ἀδίκησαν.
21 Ἀπάρας δὲ Ἰσαὰκ ἐκεῖθεν ὤρυξε φρέαρ ἕτερον, ἐκρίνοντο δὲ καὶ περὶ ἐκείνου· καὶ ἐπωνόμασε τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐχθρία.	21 Παραλαβὼν τὰ ὑπάρχοντά του ὁ Ἰσαὰκ ἀνεχώρησεν ἀπὸ ἐκεῖ καὶ ἤνοιξε νέον φρέαρ. Ἀλλὰ καὶ δι' αὐτὸ ἐφιλονείκησαν οἱ Φιλισταῖοι πρὸς αὐτόν. Διὰ τοῦτο καὶ τὸ ὠνόμασεν <Ἐχθρότης>.	21 Ὁ Ἰσαάκ, ἀφοῦ ἔφυγεν ἀπὸ ἐκεῖ, ἔσκαψε καὶ ἔνοιξεν ἄλλο πηγάδι. Ἀλλὰ οἱ φθονεροὶ Φιλισταῖοι καὶ πάλιν δὲν εἶδαν με <καλὸ μάτι> τὸν Ἰσαὰκ καὶ δι’ αὐτὸ ἐφιλονίκησαν πάλιν μαζί του διὰ τὸ πηγάδι ἐκεῖνο· καὶ ἐπειδὴ τὸ πηγάδι ἐκεῖνο ἔγινεν ὑπόθεσις ἔχθρας, τὸ ὠνόμασεν <Ἐχθρότητα>.
22 Ἀπάρας δὲ ἐκεῖθεν ὤρυξε φρέαρ ἔτερον,καὶ οὐκ ἐμαχέσαντο περὶ αὐτοῦ· καὶ ἐπωνόμασε τὸ ὄνομα αὐτοῦ Εὐρυχωρία, λέγων· διότι νῦν ἐπλάτυνε Κύριος ἡμῖν καὶ ηὔξησεν ἡμᾶς ἐπὶ τῆς γῆς.	22 Ἀναχωρήσας καὶ ἀπὸ ἐκεῖ, ἤνοιξεν ἄλλο φρέαρ εἰς ἄλλην περιοχήν. Δὲν ἐφιλονίκησαν δι' αὐτὸ οἱ Φιλισταῖοι. Καὶ τὸ ὠνόμασε ὁ Ἰσαὰκ <Εὐρυχωρία> λέγων· <τώρα ὁ Κύριος μᾶς ἐχάρισεν εὐρυχωρίαν καὶ μᾶς ἐπλούτισεν εἰς τὴν χώραν αὐτήν>.	22 Ἀφοῦ δὲ ἀνεχώρησε καὶ ἀπὸ τὸ μέρος ἐκεῖνο, ἔσκαψε καὶ ἄνοιξε νέον πηγάδι· καὶ οἱ Φιλισταῖοι δὲν ἐφιλονίκησαν δι’ αὐτό. Ὁ δὲ Ἰσαὰκ ἐλησμόνησεν ὅλες τὶς ταλαιπωρίες, ποὺ ἐπέρασε μέχρι τῆς ὥρας ἐκείνης, καὶ εὐγνωμονῶν τὸν Θεόν, εἰς τὸν ὁποῖον ἀπέδιδεν ὅλες τὶς εὐλογίες καὶ τὰ ἀγαθὰ ποὺ εἶχε, ὠνόμασε τὸ πηγάδι ἐκεῖνο <Εὐρυχωρία>. Ἐξηγῶν δὲ ὁ ἴδιος τὸν λόγον, διὰ τὸν ὁποῖον ἔδωκε τὸ ὄνομα τοῦτο εἰς τὸ πηγάδι, εἶπε· <τὸ ὀνομάζω <Εὐρυχωρία>, διότι ὁ Κύριος μᾶς ἐχάρισε τώρα εὐρυχωρίαν καὶ μᾶς ἐπλούτισεν εἰς τὴν χώραν αὐτήν>.
23 Ἀνέβη δὲ ἐκεῖθεν ἐπὶ τὸ φρέαρ τοῦ ὄρκου.	23 Μετὰ ταῦτα μετέβη ἀπὸ ἐκεῖ ὁ Ἰσαὰκ εἰς τὴν περιοχήν, ἡ ὁποία ὠνομάζετο <Φρέαρ τοῦ ὄρκου>.	23 Ὁ Ἰσαὰκ ἔφυγεν ἀπὸ ἐκεῖ, ποὺ εἶχεν ἐγκατασταθῇ, καὶ ἐπῆγε πάλιν εἰς τὸ <Πηγάδι τοῦ ὅρκου>, δηλαδὴ τὴν Βηρσαβεέ.
24 Καὶ ὤφθη αὐτῷ Κύριος ἐν τῇ νυκτὶ ἐκείνῃ καὶ εἶπεν· ἐγὼ εἰμι ὁ Θεὸς Ἁβραὰμ τοῦ πατρός σου· μὴ φοβοῦ· μετὰ σοῦ γάρ εἰμι καὶ εὐλογήσω σε καὶ πληθυνῶ τὸ σπέρμα σου δι' Ἁβραὰμ τὸν πατέρα σου.	24 Ἐφανερώθη εἰς αὐτὸν ὁ Κύριος κατὰ τὴν νύκτα ἐκείνην καὶ τοῦ εἶπεν· <Ἐγὼ εἶμαι ὁ Θεὸς τοῦ Ἁβραὰμ τοῦ πατρός σου. Μὴ φοβῆσαι, διότι εἶμαι μαζῆ σου καὶ θὰ εὐλογήσω σὲ προσωπικῶς, θὰ πληθύνω δὲ καὶ τοὺς ἀπογόνους σου ἕνεκα τοῦ Ἁβραὰμ τοῦ πατρός σου>.	24 Καὶ ἐπειδὴ ὁ Ἰσαὰκ μὲ τὴν ἀνεξικακίαν τοῦ πρὸς τοὺς Φιλισταίους καὶ τὴν εὐγνωμοσύνην τοῦ πρὸς τὸν Θεὸν ἔγινεν ἄξιος τῆς οὐρανίου εὐλογίας, διὰ τοῦτο κατὰ τὴν ἰδίαν ἐκείνην νύκτα ἐφανερώθη εἰς αὐτὸν ὁ Κύριος καὶ τοῦ εἶπεν: <Ἐγὼ εἶμαι ὁ Θεὸς τοῦ πατέρα σου Ἀβραάμ· ἐνῷ ἦταν ξένος, ἐγὼ τὸν ἐδόξασα, τὸν ἐπλούτισα καὶ τὸν ἐλάμπρυνα. Μὴ φοβῆσαι ἐπειδὴ σὲ ἔδιωξεν ὁ Ἀβιμέλεχ καὶ σὲ ἀδικῆσαν οἱ βοσκοὶ τῶν Γεράρων. Μὴ σὲ φοβίζουν αὐτά, διότι ἐγὼ εἶμαι μαζί σου καὶ θὰ σὲ κάμνω ἀνίκητον καὶ ἔνδοξον. Ἐγὼ θὰ σὲ εὐλογήσω καὶ θὰ αὐξήσω τοὺς ἀπογόνους σου ἕνεκα τοῦ πιστοῦ πατέρα σου, τοῦ Ἀβραάμ. Δεῖξε λοιπὸν καὶ σὺ τὴν ἰδίαν μὲ ἐκεῖνον ὑπακοήν, πίστιν καὶ ἀρετήν>.
25 Καὶ ᾠκοδόμησεν ἐκεῖ θυσιαστήριον καὶ ἐπεκαλέσατο τὸ ὄνομα Κυρίου καὶ ἔπηξεν ἐκεῖ τὴν σκηνὴν αὐτοῦ· ὤρυξαν δὲ ἐκεῖ οἱ παῖδες ᾿Ισαὰκ φρέαρ ἐν τῇ φάραγγι Γεράρων.	25 Ὁ Ἰσαὰκ ἔκτισεν ἐκεῖ θυσιαστήριον εἰς τὸν Κύριον, ἐπεκαλέσθη τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου, καὶ ἔστησεν ἐκεῖ τὴν σκηνήν του. Οἱ δὲ δοῦλοι του ἤνοιξαν φρέαρ (ὅπως καὶ εἰς τὴν φάραγγα τῶν Γεράρων).	25 Ὁ Ἰσαάκ, ὕστερα ἀπὸ τὶς πολλὲς αὐτὲς ὑποσχέσεις τοῦ Θεοῦ, ἔκτισεν ἐκεῖ θυσιαστήριον καὶ ἐλάτρευσε τὸν Κύριον καὶ ἐπρόσφερε τὶς εὐχαριστίες του εἰς τὸν αἰώνιον Θεόν. Ἐκεῖ ἐπίσης ἔστησε τώρα καὶ τὴν σκηνήν του. Οἱ δὲ δοῦλοι τοῦ ἔσκαψαν καὶ ἄνοιξαν ἐκεῖ πηγάδι εἰς τὴν φάραγγα τῶν Γεραρῶν. Ὁ δίκαιος Ἰσαὰκ ἐζοῦσε πλέον χωρὶς φόβον, κάτω ἀπὸ τὴν ἀσφαλῆ προστασίαν τοῦ παντοδυνάμου Θεοῦ.
26 Καὶ Ἀβιμέλεχ ἐπορεύθη πρὸς αὐτὸν ἀπὸ Γεράρων καὶ Ὁχοζάθ, ὁ νυμφαγωγὸς αὐτοῦ καὶ Φιχὸλ ὁ ἀρχιστράτηγος τῆς δυνάμεως αὐτοῦ.	26 Ὁ Ἀβιμέλεχ μαζῆ μὲ τὸν νυμφαγωγόν του τὸν Ὀχοζὰθ καὶ τὸν Φιλόχ, τὸν ἀρχιστράτηγον τῶν δυνάμεών του, μετέβη πρὸς τὸν Ἰσαὰκ εἰς τὴν Βηρσαβεέ.	26 Καὶ ἐπῆγαν ἀπὸ τὰ Γέραρα εἰς τὴν Βηρσαβεὲ πρὸς τὸν Ἰσαὰκ ὁ Ἀβιμέλεχ καὶ ὁ Ὀχοζὰθ ὁ νυμφαγωγός του καὶ ὁ Φιχόλ, ὁ ἀρχιστράτηγος τοῦ στρατοῦ του.
27 Καὶ εἶπεν αὐτοῖς Ἰσαάκ· ἵνα τί ἤλθετε πρός με; Ὑμεῖς δὲ ἐμισήσατέ με καὶ ἐξαπεστείλατέ με ἀφ' ὑμῶν.	27 Ὁ δὲ Ἰσαὰκ τοὺς ἠρώτησε· <διατὶ ἤλθατε πρὸς ἐμέ; Σεῖς μὲ ἐμισήσατε καὶ μὲ ἐδιώξατε ἀπὸ τὴν χώραν σας>.	27 Ὁ δὲ ἀνεξίκακος Ἰσαὰκ τοὺς ἐρώτησε μὲ πραότητα: <Διατὶ ἤλθατε πρὸς ἐμέ; Σεῖς μὲ ἐμισήσατε καὶ μὲ ἐδιώξατε ἀπὸ κοντά σας>.
28 Οἱ δὲ εἶπαν· ἰδόντες ἑωράκαμεν, ὅτι ἦν Κύριος μετὰ σοῦ, καὶ εἴπαμεν· γενέσθω ἀρὰ ἀνὰ μέσον ἡμῶν ἀνὰ μέσον σοῦ, καὶ διαθησόμεθα, μετὰ σοῦ διααθήκην,	28 Ἐκεῖνοι ἀπήντησαν· <εἴδαμεν πλέον καθαρὰ καὶ ἐπείσθημεν, ὅτι ὁ Κύριος εἶναι μαζῆ σου καὶ εἴπομεν·	28 Ἐκεῖνοι ἀπάντησαν: <Εἴδαμε πλέον καθαρὰ ἀπὸ τὰ διάφορα γεγονότα καὶ ἐβεβαιωθήκαμε ἀπὸ τὰ πράγματα, ὅτι ὁ Κύριος εἶναι μαζί σου καὶ σὲ προστατεύει, καὶ εἴπαμε· ἂς γίνῃ ἔνορκος συνθήκη μεταξύ μας διὰ τῆς ὁποίας θὰ συμφωνήσωμεν μαζί σου
29 Μὴ ποιῆσαι μεθ' ἡμῶν κακὸν, καθότι οὐκ ἐβδελυξάμεθά σε ἡμεῖς, καὶ ὃν τρόπον ἐχρησάμεθά σοι καλῶς καὶ ἐξαπεστείλαμέν σε μετ' εἰρήνης· καὶ νῦν εὐλογημένος σὺ ἀπὸ Κυρίου.	29 ἂς γίνῃ συνθήκη μεταξὺ ἡμῶν καὶ σοῦ, διὰ τῆς ὁποίας θὰ συμφωνήσωμεν νὰ μὴ κάμῃς κανένα κακὸν ἐναντίον μας, διότι ἡμεῖς δὲν σὲ ἐμισήσαμεν καὶ νὰ φερθῇς ἀπέναντί μας καλῶς, ὅπως καὶ ἡμεῖς σοῦ συμπεριεφέρθημεν καὶ σὲ ἐπροπέμψαμεν μὲ εἰρήνην. Ἔτσι δὲ θὰ εἶσαι σὺ εὐλογημένος ἀπὸ τὸν Κύριον>.	29 νὰ μὴ μᾶς βλάψῃς εἰς τίποτε, διότι ἐμεῖς δὲν σὲ ἐμισήσαμεν οὔτε σὲ ἐβλάψαμεν· νὰ φερθῇς ἀπέναντί μας μὲ καλὸν τρόπον, ὅπως σοῦ ἐσυμπεριφερθήκαμε καὶ ἐμεῖς καλὰ καὶ σὲ ἐπροπέμψαμεν ἀπὸ τὴν χώραν μας εἰρηνικά· καὶ τώρα ἂς εἶσαι εὐλογημένος ἀπὸ τὸν Κύριον>.
30 Καὶ ἐποίησεν αὐτοῖς δοχήν, καὶ ἔφαγον καὶ ἔπιον·	30 Ὁ ἀνεξίκακος Ἰσαὰκ ἐδέχθη τὴν πρότασιν καὶ τοὺς παρέθεσε τράπεζαν. Ὅλοι δὲ μαζῆ ἔφαγον καὶ ἔπιον.	30 Καὶ ὁ δίκαιος Ἰσαάκ, φερόμενος ἀπέναντι τῶν ἐχθρῶν του μὲ χαρακτηριστικὴν ἀνεξικακίαν, ἐλησμόνησε τὰ ὅσα τοῦ εἶχαν κάμει καὶ τοὺς παρέθεσε τραπέζι μὲ πολλὴν φιλοξενίαν· καὶ ἐκεῖνοι ἔφαγαν καὶ ἤπιαν.
31 Καὶ ἀναστάντες τὸ πρωΐ, ὤμοσεν ἕκαστος τῷ πλησίον αὐτοῦ, καὶ ἐξαπέστειλεν αὐτοὺς Ἰσαάκ, καὶ ἀπῴχοντο ἀπ' αὐτοῦ μετὰ σωτηρίας.	31 Τὴν πρωΐαν δὲ ἐγερθέντες ὁρκίσθησαν ὁ ἕνας πρὸς τὸν ἄλλον, ὅτι θὰ εἶναι φίλοι μεταξύ των. Ὁ Ἰσαὰκ τοὺς κατευώδωσε καὶ ἐκεῖνοι ἀνεχώρησαν ἀπὸ αὐτὸν εἰρηνικοί.	31 Καὶ τὸ πρωΐ ὅταν ἐσηκώθησαν, ὡρκίσθησαν ὁ ἕνας πρὸς τὸν ἄλλον, ὅτι θὰ εἶναι φίλοι καὶ θὰ σεβασθοῦν τὶς συμφωνίες, ποὺ ἔκαμαν μὲ ὅρκον. Ὁ Ἰσαὰκ τοὺς κατευώδωσε καὶ ἐκεῖνοι ἔφυγαν ἀπὸ κοντά του ὡς φίλοι καὶ ἀνεχώρησαν ἀσφαλισμένοι καὶ εἰρηνικοὶ ἕνεκα τῶν συμφωνιῶν.
32 Ἐγένετο δὲ ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ καὶ παραγενόμενοι οἱ παῖδες Ἰσαὰκ ἀπήγγειλαν αὐτῷ περὶ τοῦ φρέατος, οὗ ὤρυξαν, καὶ εἶπαν· οὐχ εὕρομεν ὕδωρ.	32 Κατὰ τὴν ἡμέραν ἐκείνην οἱ δοῦλοι τοῦ Ἰσαὰκ ἦλθαν καὶ τοῦ εἶπαν, ὅτι δὲν εὑρῆκαν πλέον ὕδωρ εἰς τὸ φρέαρ, τὸ ὁποῖον εἶχαν ἀνοίξει.	32 Κατὰ τὴν ἰδίαν ἐκείνην ἡμέραν ἦλθαν οἱ δοῦλοι τοῦ Ἰσαὰκ καὶ τοῦ εἶπαν διὰ τὸ πηγάδι, τὸ ὁποῖον εἶχαν ἀνοίξει· <δεν εὐρήκαμε νερό>.
33 Καὶ ἐκάλεσεν αὐτὸ ὅρκος· διὰ τοῦτο ἐκάλεσεν ὄνομα τῇ πόλει ἐκείνῃ Φρέαρ ὄρκου ἕως τῆς σήμερον ἡμέρας.	33 Ὠνόμασεν αὐτὸ τὸ φρέαρ ὁ Ἰσαὰκ <Ὅρκος>. Ἐξ αἰτίας αὐτοῦ καὶ ὠνομάσθη ἡ πόλις ἐκείνη μέχρι σήμερον <Φρέαρ τοῦ ὄρκου>.	33 Καὶ ὁ Ἰσαὰκ ὠνόμασε τὸ πηγάδι ἐκεῖνο <Ὅρκον>. Ἐξ αἰτίας τὸν πηγαδιοῦ ἔδωσε καὶ εἰς τὴν πόλιν ἐκεῖνην τὸ ὄνομα <Πηγάδι τὸν Ὅρκου>, ὄνομα τὸ ὁποῖον ἡ πόλις διατηρεῖ μέχρι σήμερα, ποὺ γράφονται οἱ γραμμὲς αὐτές.
34 Ἦν δὲ Ἡσαῦ ἐτῶν τεσσαράκοντα καὶ ἔλαβε γυναῖκα Ἰουδίθ, θυγατέρα Βεὼχ τοῦ Χετταίου καὶ τὴν Βασεμάθ, θυγατέρα Ἐλὼν Χετταίου.	34 Ὁ Ἡσαῦ ἦτο τεσσαράκοντα ἐτῶν, ὁπότε ἔλαβε σύζυγόν του τὴν Ἰουδίθ, θυγατέρα Βεὼχ τοῦ Χετταίου καὶ τὴν Βασεμάθ, θυγατέρα Ἐλὼν τοῦ Χετταίου.	34 Ὅταν δὲ ὁ Ἡσαῦ ἦταν σαράντα ἐτῶν, μόνος του καὶ χωρὶς τὴν εὐλογίαν τῶν γονέων του ἐνυμφεύθη ὡς γυναῖκες του τὴν Ἰουδίθ, κόρην τοῦ Βεὼχ τοῦ Χετταίου, καὶ τὴν Βασεμάθ, κόρην τοῦ Ἑλὼν τοῦ Χετταίου.
35 Καὶ ἦσαν ἐρίζουσαι τῷ Ἰσαὰκ καὶ τῇ Ρεβέκκᾳ.	35 Αὐταὶ ὅμως διαρκῶς ἐφιλονεικοῦσαν καὶ με τὴν Ρεβέκκαν καὶ μὲ τὸν Ἰσαάκ.	35 Οἱ εἰδωλολάτρισσες καὶ δύστροπες αὐτὲς γυναῖκες ἐφιλονικοῦσαν συνεχῶς μὲ τὰ πενθερικά των, δηλαδὴ τὸν Ἰσαὰκ καὶ τὴν σύζυγόν του Ρεβέκκαν.