΄Παροιμίαι Σολομώντος : Κεφάλαιον ΙΕ'

Πρωτότυπο Κείμενο

ργὴ ἀπόλλυσι καὶ φρονίμους, ἀπόκρισις δὲ ὑποπίπτουσα ἀποστρέφει θυμόν, λόγος δὲ λυπηρὸς ἐγείρει ὀργάς.
2 Γλῶσσα σοφῶν καλὰ ἐπίσταται, στόμα δὲ ἀφρόνων ἀναγγέλλει κακά.
3 Ἐν παντὶ τόπῳ ὀφθαλμοὶ Κυρίου, σκοπεύουσι κακούς τε καὶ ἀγαθούς.
4 Ἴασις γλώσσης δένδρον ζωῆς, ὁ δὲ συντηρῶν αὐτὴν πλησθήσεται πνεύματος.
5 Ἄφρων μυκτηρίζει παιδείαν πατρός, ὁ δὲ φυλάσσων ἐντολὰς πανουργότερος.
6 Ἐν πλεοναζούσῃ δικαιοσύνῃ ἰσχὺς πολλή, οἱ δὲ ἀσεβεῖς ὁλόρριζοι ἐκ γῆς ἀπολοῦνται. Οἴκοις δικαίων ἰσχὺς πολλή, καρποὶ δὲ ἀσεβῶν ἀπολοῦνται.
7 Χείλη σοφῶν δέδεται αἰσθήσει, καρδίαι δὲ ἀφρόνων οὐκ ἀσφαλεῖς.
8 Θυσίαι ἀσεβῶν βδέλυγμα Κυρίῳ, εὐχαὶ δὲ κατευθυνόντων δεκταὶ παρ' αὐτῷ.
9 Βδέλυγμα Κυρίῳ ὁδοὶ ἀσεβοῦς, διώκοντας δὲ δικαιοσύνην ἀγαπᾷ.
10 Παιδεία ἀκάκου γνωρίζεται ὑπὸ τῶν παριόντων, οἱ δὲ μισοῦντες ἐλέγχους τελευτῶσιν αἰσχρῶς.
11 Ἅδης καὶ ἀπώλεια φανερὰ παρὰ τῷ Κυρίῳ· πῶς οὐχὶ καὶ αἱ καρδίαι τῶν ἀνθρώπων;
12 Οὐκ ἀγαπήσει ἀπαίδευτος τοὺς ἐλέγχοντας αὐτόν, μετὰ δὲ σοφῶν οὐχ ὁμιλήσει.
13 Καρδίας εὐφραινομένης πρόσωπον θάλλει, ἐν δὲ λύπαις οὔσης σκυθρωπάζει.
14 Καρδία ὀρθὴ ζητεῖ αἴσθησιν, στὸμα δὲ ἀπαιδεύτων γνώσεται κακά.
15 Πάντα τὸν χρόνον οἱ ὀφθαλμοὶ τῶν κακῶν προσδέχονται κακά, οἱ δὲ ἀγαθοὶ ἡσυχάζουσι διαπαντός.
16 Κρεῖσσον μικρὰ μερὶς μετὰ φόβου Κυρίου ἢ θησαυροὶ μεγάλοι μετὰ ἀφοβίας.
17 Κρείσσων ξενισμὸς μετὰ λαχάνων πρὸς φιλίαν καὶ χάριν ἡ παράθεσις μόσχων μετὰ ἔχθρας.
18 Ἀνὴρ θυμώδης παρασκευάζει μάχας, μακρόθυμος δὲ καὶ τὴν μέλλουσαν καταπραΰνει.
18α Μακρόθυμος ἀνὴρ κατασβέσει κρίσεις, ὁ δὲ ἀσεβὴς ἐγείρει μᾶλλον·
19 ὁδοὶ ἀεργῶν ἐστρωμέναι ἀκάνθαις, αἱ δὲ τῶν ἀνδρείων τετριμμέναι.
20 Υἱὸς σοφὸς εὐφραίνει πατέρα, υἱὸς δὲ ἄφρων μυκτηρίζει μητέρα αὐτοῦ.
21 Ἀνόητου τρίβοι ἐνδεεῖς φρενῶν, ἀνὴρ δὲ φρόνιμος κατευθύνων πορεύεται.
22 Ὑπερτίθενται λογισμοὺς οἱ μὴ τιμῶντες συνέδρια, ἐν δὲ καρδίαις βουλευομένων μένει βουλή.
23 Οὐ μὴ ὑπακούσῃ ὁ κακὸς αὐτῇ, οὐδὲ μὴ εἴπη καίριον τι καὶ καλὸν τῷ κοινῷ.
24 Ὁδοὶ ζωῆς διανοήματα συνετοῦ, ἕνα ἐκκλίνας ἐκ τοῦ ᾅδου σωθῇ.
25 Οἴκους ὑβριστῶν κατασπᾷ Κύριος, ἐστήρισε δὲ ὅριον χήρας.
26 Βδέλυγμα Κυρίῳ λογισμὸς ἄδικος, ἁγνῶν δὲ ρήσεις σεμναί.
27 Ἐξόλλυσιν ἑαυτὸν ὁ δωρολήπτης, ὁ δὲ μισῶν δώρων λήψεις σώζεται.(Μασ. ΙΣΤ', 6).
27α Ελεημοσύναις καὶ πίστεσιν ἀποκαθαίρονται ἁμαρτίαι, τῷ δὲ φόβῳ Κυρίου ἐκκλίνει πᾶς ἀπὸ κακοῦ.
28 Καρδίαι δικαίων μελετῶσι πίστεις, στόμα δὲ ἀσεβῶν ἀποκρίνεται κακά. (Μασ. ΙΣΤ', 7).
28α Δεκταὶ παρὰ Κυρίῳ ὁδοὶ ἀνθρώπων δικαίων, διὰ δὲ αὐτῶν καὶ οἱ ἐχθροὶ φίλοι γίνονται.
29 Μακρὰν ἀπέχει ὁ Θεὸς ἀπὸ ἀσεβῶν, εὐχαῖς δὲ δικαίων ἐπακούει. (Μασ. ΙΣΤ', 8).
29α Κρείσσων ὀλίγη λῆψις μετὰ δικαιοσύνης ἢ πολλὰ γεννήματα μετὰ ἀδικίας.
29β Καρδία ἀνδρὸς λογιζέσθω δίκαια, ἵνα ὑπὸ τοῦ Θεοῦ διορθωθῇ τὰ διαβήματα αὐτοῦ.
30 Θεωρῶν ὀφθαλμὸς καλὰ εὐφραίνει καρδίαν, φήμη δὲ ἀγαθὴ πιαίνει ὀστᾶ.
32 Ὃς ἀπωθεῖται παιδείαν, μισεῖ ἑαυτόν, ὁ δὲ τηρῶν ἐλέγχους ἀγαπᾷ ψυχὴν αὐτοῦ.
33 Φόβος Θεοῦ παιδεία καὶ σοφία, καὶ ἀρχὴ δόξης ἀποκριθήσεται αὐτῇ.

Ἑρμηνεία Ἰωάννου Κολιτσάρα

θυμὸς καὶ ἡ ὀργὴ καταστρέφει καὶ αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς φρόνιμους. Ἀπάντησις δὲ μετὰ ταπεινοφροσύνης καὶ πραότητος ἀναχαιτίζει τὸν θυμόν. Λόγος ὅμως ἐξερεθιστικὸς προκαλεῖ καὶ ἐξεγείρει θυμούς.
2 Ἡ γλῶσσα τῶν συνετῶν ἀνθρώπων γνωρίζει καὶ λέγει τὰ ὀρθὰ καὶ πρέποντα, ἐνῷ τὸ στόμα τῶν ἀσυνέτων καὶ ἀνοήτων διαλαλεῖ διαρκῶς λόγια κακὰ καὶ ἀναιδῆ.
3 Εἰς κάθε μέρος τῆς ὑλικῆς καὶ πνευματικῆς δημιουργίας τὰ μάτια τοῦ Θεοῦ παρατηροῦν τὰ πάντα. Ἐποπτεύουν τοὺς καλοὺς καὶ τοὺς ἀγαθοὺς εἰς ὅλας αὐτῶν τὰς καταστάσεις καὶ ἐνεργείας.
4 Ἡ θεραπεία, τὴν ὁποίαν προσφέρει ἡ γλυκεῖα καὶ εὐλαβὴς γλῶσσα, ὁμοιάζει πρὸς πλουσιόκαρπον δένδρον ζωῆς. Ὅποιος προσέχει καὶ συγκρατεῖ τὴν γλῶσσαν του, θὰ γεμίσῃ ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ.
5 Ὁ ἀσύνετος ἐμπαίζει καὶ καταφρονεῖ τὴν στοργικὴν παιδαγωγίαν τοῦ πατρός. Ἐκεῖνος ὅμως ὁ ὁποῖος ἀκούει μὲ προσοχὴν καὶ τηρεῖ τὰς πατρικὰς ἐντολάς, ἀναδεικνύεται ἐξυπνότερος καὶ συνετώτερος.
6 Ὅπου ὑπάρχει μεγάλη καὶ πολύπλευρος ἀρετή, ἐκεῖ ὑπάρχει πολλὴ δύναμις καὶ πρόοδος. Οἱ ἀσεβεῖς ὅμως σύρριζα θὰ ἐξολοθρευθοῦν ἀπὸ τὴν γῆν. Εἰς τὰς οἰκίας καὶ τὰς οἰκογενείας των δικαίων ὑπάρχει πολλὴ δύναμις πλούτου καὶ ἀρετῆς. Τὰ δὲ πλούτη τῶν ἀσεβῶν θὰ καταστραφοῦν.
7 Τὰ χείλη τῶν σοφῶν καὶ εὐσεβῶν εἶναι στενὰ συνδεδεμένα καὶ ἀχώριστα μὲ τὴν ἀληθῆ γνῶσιν καὶ σοφίαν, ἐνῷ αἱ καρδίαι τῶν ἀσυνέτων δὲν ἔχουν σταθερὸν στήριγμα ἀλλ' ἐκτρέπονται ἀπ' ἐδῶ καὶ ἀπὸ ἐκεῖ.
8 Αἱ θυσίαι τῶν ἀσεβῶν εἶναι ἀποκρουστικαὶ καὶ μισηταὶ ἀπὸ τὸν Κύριον. Αἱ προσευχαὶ ὅμως καὶ τὰ τάματα αὐτῶν, ποὺ συμμορφώνονται πρὸς τὸ θεῖον θέλημα, εἶναι εὐάρεστα καὶ εὐπρόσδεκτα ἀπὸ τὸν Θεόν.
9 Ἀποκρουστικαὶ καὶ μισηταὶ ἐνώπιον τοῦ Κυρίου εἶναι αἱ πορεῖαι τῆς ζωῆς τοῦ ἀσεβοῦς. Ἐξ ἀντιθέτου δὲ ὁ Κύριος ἀγαπᾷ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἐπιδιώκουν τὴν ἀρετήν.
10 Ἡ κατὰ Θεὸν μόρφωσις τοῦ ἀγαθοῦ καὶ ἀπονηρεύτου ἀνθρώπου γίνεται ἀμέσως γνωστὴ καὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς περαστικούς. Ὅσοι ὅμως μισοῦν καὶ ἀποστρέφονται τοὺς δικαίους ἐλέγχους, ἀποθνήσκουν κατὰ τρόπον ἐπονείδιστον καὶ ἐξευτελιστικόν.
11 Ἀφοῦ αὐτὸς οὖτος ὁ ᾅδης καὶ ἡ χώρα τῆς ἀπωλείας τῶν ἁμαρτωλῶν εἶναι ὁλοφάνερα ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, πὼς δὲν εἶναι φανεραὶ ἐνώπιόν του καὶ αἱ καρδίαι τῶν ἀνθρώπων;
12 Ὁ ἀπαίδευτος καὶ ἀνεπίδεκτος μαθήσεως ἄνθρωπος δὲν θὰ ἀγαπήσῃ ποτὲ αὐτοὺς ποὺ τὸν ἐλέγχουν πρὸς διόρθωσίν του. Μὲ σοφοὺς καὶ ἐνάρετους ἀνθρώπους δὲν θὰ θελήσῃ ποτὲ νὰ συναναστροφῇ.
13 Ὅταν ἡ καρδία χαίρῃ καὶ εὐφραίνεται ἀπὸ τὴν ἀρετήν, τὸ πρόσωπον εἶναι θαλλερὸν καὶ χαρούμενον. Ὅταν ὅμως ἡ καρδία εὑρίσκεται ὑπὸ τὸ κράτος λύπης, τὸ πρόσωπον ἀποκτᾷ μελαγχολικὴν καὶ σκυθρωπὴν ὄψιν.
14 Ἡ καλὴ καὶ ἀγαθὴ καρδία ζητεῖ νὰ ἀποκτήσῃ τὴν ἀληθινὴν γνῶσιν καὶ σοφίαν. Ἐξ ἀντιθέτου τὸ στόμα τῶν ψυχικῶς ἀκαλλιεργήτων καὶ ἀπαιδεύτων ἀνθρώπων θὰ γνωρίζῃ καὶ θὰ ἐκφράζῃ κακὰ μόνον νοήματα καὶ ἔργα.
15 Οἱ πονηροὶ ἄνθρωποι καθ' ὅλον τὸν χρόνον τῆς ζωῆς των στρέφουν περιδεεῖς ὁλόγυρα τοὺς ὀφθαλμούς των, ἀναμένοντες νὰ ἐκσπάσουν ἐναντίον των τιμωρίαι καὶ συμφοραί. Ἐξ ἀντιθέτου οἱ ἀγαθοὶ ζοῦν καθ' ὅλον τὸ διάστημα τῆς ζωῆς των μὲ ἡσυχίαν καὶ εἰρήνην.
16 Εἶναι καλύτερον καὶ προτιμότερον νὰ ἔχῃ κανεὶς μικρὰν περιουσίαν μὲ φόβον Κυρίου, παρὰ νὰ ἔχῃ πολλοὺς καὶ μεγάλους θησαυροὺς ἄνευ φόβου Θεοῦ.
17 Καλύτερα καὶ προτιμότερα εἶναι φιλοξενία μὲ λάχανα, ἡ ὁποία διαπνέεται ἀπὸ φιλίαν καὶ χάριν, παρὰ φιλοξενία μὲ πλούσια φαγητά, ἀπὸ κρέας μόσχου, ἡ ὁποία διαποτίζεται ἀπὸ ἐχθρότητα καὶ μῖσος.
18 Ὁ εὐερέθιστος καὶ θυμώδης ἄνθρωπος ὑπεγείρει καὶ προκαλεῖ φιλονεικίας καὶ μάχας, ἐνῷ ὁ πρᾷος καὶ ὑπομονητικὸς προλαμβάνει καὶ κατασιγάζει καὶ τὴν μέλλουσαν νὰ ἐκραγῇ φιλονεικίαν.
18α Ὁ πρᾶος καὶ ὑπομονητικὸς ἄνθρωπος θὰ κατασβέσῃ τὰς φιλονεικίας καὶ τὰς ἔριδας καὶ θὰ προλάβῃ δικαστικοὺς ἀγῶνας, ἐνῷ ὁ ἀσεβὴς μᾶλλον τὰς προκαλεῖ καὶ τὰς ἀνάπτει.
19 Οἱ δρόμοι τῆς ζωῆς τῶν ὀκνηρῶν καὶ ἀέργων ἀνθρώπων εἶναι στρωμένοι μὲ ἀγκάθια, μὲ θλίψεις καὶ δυσκολίας. Ἐνῷ οἱ δρόμοι τῶν ἐργατικῶν καὶ δραστηρίων εἶναι ὁμαλοὶ καὶ εὐκολοπεριπάτητοι.
20 Ὁ σοφὸς καὶ συνετὸς υἱὸς δίδει χαρὰν πολλὴν καὶ εὐφροσύνην εἰς τὸν πατέρα του, ὁ δὲ ἀσύνετος καταφρονεῖ καὶ περιπαίζει τὴν μητέρα του.
21 Οἱ τρόποι ζωῆς καὶ ἐνεργείας τοῦ ἀσυνέτου εἶναι παράλογοι, ἐνῷ ὁ συνετὸς καὶ φρόνιμος ἀνὴρ πορεύεται τὴν ὀρθὴν κατεύθυνσιν.
22 Οἱ ἀσύνετοι ἄνθρωποι ἀναβάλλουν νὰ ἐκπληρώσουν τὰς ἀποφάσεις, ποὺ ἔλαβαν τὰ συνέδρια, διότι ἐν τῇ ὑψηλοφροσύνῃ των τὰ ὑποτιμοῦν. Εἰς τὰς καρδίας ὅμως τῶν συνετῶν ἀρχόντων γίνεται ἀποδεκτὴ ἡ ἀπόφασις, τὴν ὁποίαν τοὺς ὑποβάλλουν οἱ σύμβουλοί των καὶ τίθεται εἰς ἐφαρμογήν.
23 Ὁ κακὸς ὅμως ἄρχων δὲν θὰ συμμορφωθῇ καὶ δὲν θὰ ὑπακούσῃ εἰς τὴν ἀπόφασιν τῶν καλῶν συμβούλων του. Δὲν θὰ εἴπῃ ποτὲ κάτι τὸ ἀξιόλογον καὶ ἐπωφελὲς διὰ τὸν λαόν.
24 Αἱ σκέψεις καὶ τὰ νοήματα τοῦ συνετοῦ ἀνθρώπου εἶναι πορεία ζωῆς καὶ ἐτσι αὐτὸς παρεκκλίνει ἀπὸ ἐσφαλμένας ὁδοὺς καὶ σώζεται ἀπὸ τὸν θάνατον καὶ τὸν ᾅδην.
25 Τὰ ἀρχοντικὰ σπίτια τῶν ἀλαζόνων καὶ ὑπερηφάνων κατακρημνίζει ὁ Κύριος, προστατεύει ὅμως τὰ σύνορα τοῦ ἀγροῦ τῆς χήρας ἐναντίον ἐκείνων, ποὺ τὰ ἐπιβουλεύονται.
26 Ἀποκρουστικαὶ καὶ μισηταὶ εἶναι ἐνώπιον τοῦ Κυρίου αἱ ἄδικοι σκέψεις καὶ ἀποφάσεις, ἐνῷ οἱ λόγοι τῶν ἁγνῶν ἀνθρώπων, καθ' ὃ σεμνοί, εἶναι ἀρεστοὶ εἰς τὸν Κύριον.
27 Ὁ δικαστής, ποὺ δωροδοκεῖται, καταστρέφει κατὰ πρῶτον καὶ κύριον λόγον τὸν ἑαυτόν του. Ἐξ ἀντιθέτου ὁ δικαστής, ὁ ὁποῖος ἀποστρέφεται καὶ μισεῖ τὰ δῶρα, σώζεται ἀπὸ πολλὰς ὀδυνηρὰς συνεπείας.
27α Μὲ ἐλεημοσύνας, μὲ τὴν ἐντιμότητα καὶ τὴν ἀξιοπιστίαν καθαρίζονται αἱ ἁμαρτίαι τῶν ἀνθρώπων καὶ μὲ τὸν φόβον τοῦ Κυρίου ἀποφεύγει κάθε εὐσεβὴς ἄνθρωπος τὸ κακόν.
28 Ἡ διάνοια καὶ ἡ καρδία τῶν δικαίων μελετᾷ ἀληθεῖς καὶ ἀξιοπίστους μαρτυρίας, ἐνῷ τὸ στόμα τῶν ἀσεβῶν δίδει ψευδεῖς καὶ πονηρὰς ἀποκρίσεις.
28α Εὐπρόσδεκτοι εἶναι ἐνώπιον τοῦ Κυρίου αἱ πορεῖαι τῆς ζωῆς τῶν εὐσεβῶν ἀνθρώπων, μὲ τοὺς καλούς των δὲ τρόπους κάμνουν καὶ τοὺς ἐχθρούς των ἀκόμη φίλους.
29 Ὁ Θεὸς εὑρίσκεται πολὺ μακρὰν καὶ δὲν ἀκούει τοὺς ἀσεβεῖς ἀνθρώπους. Προσέχει ὅμως τὰς προσευχὰς τῶν εὐσεβῶν ἀνθρώπων.
29α Εἶναι καλύτερα καὶ προτιμότερα ὀλίγα κέρδη μὲ δικαιοσύνην, παρὰ πολλὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ μὲ ἀδικίαν.
29β Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου πρέπει νὰ σκέπτεται καὶ ἡ καρδία αὺτοῦ νὰ δέχεται τὸ δίκαιον, τὸ σύμφωνον μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, διὰ νὰ εὐοδωθοῦν αἱ πορεῖαι καὶ αἱ ἐνέργειαι αὐτοῦ.
30 Ὁ ἄδολος ὀφθαλμός, ὅταν βλέπῃ τὰ θαυμάσια τῆς δημιουργίας ἢ καὶ καλὰ ἔργα τῶν ἀνθρώπων, εὐφραίνει τὴν καρδίαν. Ὄνομα δὲ καλὸν καὶ ὑπόληψις μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων λιπαίνει καὶ τονώνει τὰ ὀστᾶ καὶ κάμνει χαρούμενον τὸν ἄνθρωπον.
32 Ἐκεῖνος ποὺ ἀποστρέφεται καὶ ἀπορρίπτει τὴν ἀληθινὴν παιδαγωγίαν καὶ μόρφωσιν, μισεῖ τὸν ἑαυτόν του. Ἐκεῖνος ὅμως, ὁ ὁποῖος ἀκούει μὲ προσοχὴν καὶ τηρεῖ μὲ προθυμίαν τοὺς ὀρθοὺς ἐλέγχους, ποὺ τοῦ γίνονται, ἀγαπᾷ τὴν ψυχήν του.
33 Ἡ εὐλάβεια καὶ ὁ φόβος πρὸς τὸν Θεὸν ἔχει ὡς καρπὸν τὴν ἀληθινὴν παιδείαν καὶ σοφίαν. Καὶ ὁ κατὰ Θεὸν εὐπαίδευτος ἀπὸ αὐτὴν τὴν ζωὴν θὰ ἀρχισῃ νὰ δοξάζεται.

Ἑρμηνεία Παναγιώτη Τρεμπέλα

ὀργὴ καὶ ἡ παραφορὰ καταστρέφει καὶ αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς φρονίμους ἀνθρώπους, ἐνῷ ἀπάντησις ὑποχωρητικὴ καὶ ταπεινὴ ἀναχαιτίζει τὸν θυμόν, διότι ἀφοπλίζει καὶ μαλακώνει τὸν θυμωμένον· λόγος δὲ ἐρεθιστικός, σὰν λάδι ποὺ ρίπτεται στὴ φωτιά, ξεσηκώνει καὶ ἀνάπτει θυμοὺς καὶ ὀργήν.
2 Ἡ γλῶσσα τῶν συνετῶν γνωρίζει καὶ λέγει τὰ καλά, ἐνῷ τὸ στόμα τῶν ἀνοήτων ἐκβάλλει συνεχῶς ἄσχημα λόγια.
3 Εἰς κάθε μέρος τὰ μάτια τοῦ Θεοῦ παρατηροῦν καὶ ἐποπτεύουν τοὺς κακοὺς καὶ τοὺς καλοὺς εἰς ὅλας τὰς ἐσωτερικὰς καὶ ἐξωτερικὰς ἐνεργείας των.
4 Ἡ θεραπεία, τὴν ὁποίαν προσφέρει ἡ γλῶσσα μὲ τοὺς γλυκεῖς καὶ παρηγορητικοὺς λόγους της, εἶναι ὅπως τὸ δένδρον, ποὺ μὲ τοὺς καρπούς του χαρίζει ζωήν. Ὅποιος συγκρατεῖ τὴν γλῶσσαν του, θὰ γεμίσῃ ἀπὸ τὴν χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διότι θὰ ἀποφύγῃ πολλὰς ἁμαρτίας καὶ θὰ οἰκοδομήσῃ τοὺς ἄλλους.
5 Ὁ ἄμυαλος υἱὸς περιφρονεῖ καὶ ἐμπαίζει τὴν πατρικὴν ἐπ’ αὐτοῦ παιδαγωγίαν, ἐκεῖνος ὅμως ποὺ προσέχει καὶ ἐφαρμόζει τὰς ἐντολὰς τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν γονέων του, αὐτὸς εἶναι ὁ ἐξυπνότερος.
6 Ὅπου ἡ δικαιοσύνη ἐφαρμόζεται καὶ πλεονάζει, ἐκεῖ ὑπάρχει πολλὴ δύναμις καὶ ἀκμή, οἱ ἀσεβεῖς ὅμως θὰ ἐξαφανισθοῦν ἀπὸ τὴν γῆν σύρριζα. Εἰς τὰς οἰκογενείας τῶν εὐσεβῶν ὑπάρχει πολλὴ δύναμις, ἐνῷ τοὐναντίον οἱ κόποι καὶ τὸ οἰκοδόμημα τῶν ἀσεβῶν θὰ καταστραφοῦν.
7 Τὰ χείλη τῶν σοφῶν καὶ συνετῶν ἀνθρώπων ἔχουν δεθῆ καὶ ταυτισθῆ μὲ τὴν διάκρισιν τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ, τὴν ὁποίαν χαρίζει ἡ γνῶσις τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, ὥστε νὰ λέγουν τὰ πρέποντα καὶ συμφέροντα. Αἱ καρδίαι ὅμως τῶν ἀφρόνων δὲν ἔχουν ἀσφαλὲς στήριγμα καὶ δι’ αὐτὸ ὀλισθαίνουν εἰς λόγους ἀπερισκέπτους καὶ ἐπιβλαβεῖς.
8 Αἱ θυσίαι τῶν ἀσεβῶν, καὶ ἂν ἀκόμη εἶναι πολλαὶ καὶ πολυέξοδοι, εἶναι ἀηδεῖς εἰς τὸν Θεόν, ἐνῷ αἱ ταπειναὶ προσευχαὶ ἐκείνων, ποὺ συμπεριφέρονται εὐθέως καὶ εὐλαβῶς, γίνονται εὐμενῶς δεκταὶ ἀπὸ τὸν Κύριον.
9 Εἶναι βδέλυγμα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ ὁ τρόπος τῆς ζωῆς καὶ αἱ ἐπιδιώξεις τοῦ ἀσεβοῦς, ἐνῷ ἐξ ἀντιθέτου ὁ Θεὸς ἀγαπᾷ ἐκείνους, ποὺ ἀγωνίζονται καὶ ἐπιδιώκουν νὰ ζήσουν μὲ δικαιοσύνην καὶ ἀρετήν.
10 Ἡ κατὰ Θεὸν μόρφωσις τοῦ ἐναρέτου καὶ ἀπονηρεύτου γίνεται ἀμέσως ἀντιληπτὴ ἀπὸ τοὺς περαστικοὺς διαβάτας. Ἐξ ἀντιθέτου, ὅσοι ἀποστρέφονται τὴν παιδαγωγοῦσαν θείαν διδασκαλίαν, ἀποθνήσκουν μὲ θάνατον αἰσχρὸν καὶ ἀπαίσιον.
11 Ὁ σκοτεινὸς ᾅδῃς καὶ ὁ τάφος εἶναι ὁλοφάνερα εἰς τὸν παντογνώστην καὶ παντεπόπτην Κύριον πῶς ὄχι καὶ τὸ ἐσωτερικὸν περιεχόμενον τῶν ἀνθρώπων;
12 Ὁ ἀνεπίδεκτος ἠθικῆς καὶ πνευματικῆς μορφώσεως ἄνθρωπος δὲν ἠμπορεῖ νὰ ἀγαπήσῃ ἐκείνους, ποὺ ἐπιχειροῦν νὰ τὸν συμβουλεύσουν καὶ νὰ τὸν διορθώσουν· ὁ ἴδιος ποτε δὲν θὰ συναναστραφῇ μὲ σοφοὺς καὶ ἐναρέτους ἀνθρώπους.
13 Ὅταν ἡ καρδία τοῦ ἀνθρώπου χαίρῃ καὶ εὐφραίνεται, τότε τὸ πρόσωπον, ὡς καθρέπτης τῆς ψυχῆς, παρουσιάζεται θαλερὸν καὶ χαρούμενον· ὅταν ὅμως ἡ καρδία λυπῆται καὶ θλίβεται, τὸ πρόσωπον ἐμφανίζεται βαρύ, λυπημένον καὶ σκυθρωπόν.
14 Ἡ καλὴ καὶ φρόνιμος καρδία ἐπιθυμεῖ να ἀκούῃ μέχρι γήρατος τὴν θείαν διδασκαλίαν καὶ νὰ μαθητεύῃ πάντοτε διὰ νὰ ἔχῃ φωτισμένον τὸ ἠθικὸν αἰσθητήριον· ἐνῷ τὸ στόμα τῶν ἀμορφώτων καὶ ἀξέστων πνευματικῶς θὰ γνωρίσῃ πολλὰς θλίψεις.
15 Οἱ κακοὶ ἄνθρωποι, λόγῳ τῆς ἀνησυχίας τῆς συνειδήσεώς των, ζοῦν συχνὰ ἐν ταραχῇ, διότι περιμένουν πάντοτε τὸ κακὸν καὶ τὴν συμφοράν, ἐνῷ οἱ ἀγαθοὶ εἶναι πάντοτε εἰρηνικοὶ καὶ ἥσυχοι.
16 Εἶναι προτιμότερον νὰ ἔχῃ κανεὶς μικρὰν περιουσίαν συνοδευομένην μὲ φόβον Θεοῦ, παρὰ νὰ ἔχῃ πολλοὺς καὶ μεγάλους θησαυροὺς συναχθέντας μὲ ἀθεοφοβίαν καὶ μέσα ἄδικα καὶ παράνομα.
17 Εἶναι προτιμοτέρα ἠ πτωχικὴ μόνον μὲ λάχανα φιλοξενία, ἀλλὰ μέσα εἰς φιλικὴν καὶ εὐχάριστον ἀτμόσφαιραν, παρὰ φιλοξενία μὲ ποικίλα καὶ πλούσια φαγητὰ ἀπὸ κρέας μόσχου εἰς ἀτμόσφαιραν ἐχθρικήν.
18 Ὁ θυμώδης ἄνθρωπος προκαλεῖ διαρκῶς φιλονικίας καὶ ταραχάς, ἐνῷ ὁ μακρόθυμος, πρᾶος καὶ ὑπομονητικὸς προλαμβάνει καὶ κατευνάζει καὶ αὐτὴν ἀκομη τὴν φιλονικίαν, ποὺ πρόκειται νὰ ξεσπάσῃ.
18α Ὁ ὑποχωρητικὸς ἄνθρωπος θὰ κατασβέσῃ διαμάχας καὶ θὰ προλάβῃ δικαστικοὺς ἀγῶνας, ὁ ἀσεβὴς ὅμως καὶ εὐερέθιστος θὰ δημιουργῇ ὁλονὲν καὶ περισσοτέρας.
19 Οἱ δρόμοι καὶ ἡ πορεία τῆς ζωῆς τῶν ὀκνηρῶν εἶναι στρωμένοι μὲ ἀγκάθια, ἐνῷ οἱ δρόμοι τῶν φιλοπόνων καὶ ἐργατικῶν εἶναι ὁμαλοὶ καὶ εὔκολοι.
20 Τὸ συνετὸν καὶ μυαλωμένο παιδὶ εὐχαριστεῖ τὸν πατέρα του, ἐνῷ τὸ ἀνόητον καὶ κακοκέφαλο περιφρονεῖ καὶ ἐμπαίζει τὴν μητέρα του.
21 Ὁ τρόπος τῆς ζωῆς τοῦ ἀμορφώτου πνευματικῳς ἀνθρώπου τὸν ἀποδεικνύει ἀνόητον καὶ ἄμυαλον. Ὁ συνετὸς ὅμως καὶ φρόνιμος ἄνθρωπος προχωρεῖ σταθερά, μὲ πρόγραμμα καὶ ὀρθὴν κατεύθυνσιν εἰς τὴν ζωήν του.
22 Οἱ αὐταρχικοὶ καὶ δεσποτικοὶ ἄρχοντες καὶ βασιλεῖς, ποὺ δὲν τιμοῦν τὰ συνέδρια καὶ δὲν ἐκτιμοῦν τὰς γνώμας τῶν συμβούλων των, ἀναβάλλουν καὶ δὲν θέτουν εἰς ἐφαρμογὴν τὰς ἀποφάσεις, ποὺ ἐλήφθησαν ἀπὸ αὐτά· εἰς τὰς καρδίας ὅμως τῶν ταπεινῶν ἀρχόντων, ποὺ συμβουλεύονται τοὺς περὶ αὐτούς, γίνεται δεκτὴ ἡ ληφθεῖσα ἀπόφασις καὶ πραγματοποιεῖται.
23 Ὁ κακὸς ἄρχων δὲν θὰ προσέξῃ τὴν συμβουλὴν τῶν πεπειραμένων συμβουλων τουῦ, οὔτε καὶ ὁ ἴδιος θὰ προσθέσῃ κάτι τὸ ὀρθὸν καὶ ὠφέλιμον καὶ πρέπον διὰ τὸ κοινὸν καὶ τὸ δημόσιον συμφέρον.
24 Αἱ σκέψεις καὶ τὰ σχέδια τοῦ συνετοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁδοί, ποὺ ὁδηγοῦν εἰς τὴν ζωὴν καὶ ἀποβλέπουν εἰς τὸ νὰ ἀποφύγῃ τὸ κακόν, τὸ ὁποῖον ὁδηγεῖ εἰς τὸν Ἅδην, καὶ μὲ τὸν τρόπον αὐτὸν νὰ σωθῇ.
25 Ὁ Θεὸς κατακρημνίζει τὰ μέγαρα τῶν ὑπερηφάνων, ὑποστηρίζει δὲ τὰ σύνορα τοῦ οἰκοπέδου καὶ τῶν κτημάτων τῆς ἀδυνάτου χήρας.
26 Ἀηδίαν καὶ ἀποτροπιασμὸν προκαλεῖ εἰς τὸν Θεὸν ὁ κακὸς λογισμὸς καὶ ἡ πονηρὰ σκέψις. Αἰ σκέψεις ὅμως καὶ οἱ λόγοι τῶν ἁγνῶν καὶ καθαρῶν κατὰ τὴν ψυχὴν ἀνθρώπων εἶναι σεμνοὶ καὶ εὐπρεπεῖς.
27 Καταστρέφει τὸν ἑαυτόν του ὁ δικαστὴς ἐκεῖνος ποὺ δωροδοκεῖται, ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ μισεῖ τὴν δωροληψίαν, θὰ σωθῇ ἀπὸ τὰς παγίδας τοῦ δωροδοκοῦντος καὶ τὰς ἐξευτελιστικὰς συνεπείας τῆς δωροληψίας.
27α Μὲ ἐλεημοσύνας, μὲ ἔργα καλὰ καὶ μὲ τὴν εἰς Θεὸν πίστιν καθαρίζονται αἱ ἁμαρτίαι· μὲ τὸν φόβον δὲ τοῦ Κυρίου ὡς ὅπλον πνευματικὸν ὁ καθένας ἀποφεύγει τὸ κακόν.
28 Ὁ νοῦς τῶν δικαίων σκέπτεται καὶ μελετᾷ τὰ πειστικὰ ἐπιχειρήματα τῆς ἀληθείας οὕτως, ὥστε, ὅταν θὰ ὁμιλήσουν, νὰ γίνουν πιστευτοί· τὸ στόμα ὅμως τῶν ἀσεβῶν δίδει ἀπαντήσεις σαθρὰς καὶ ἀξιοκαταφρονήτους.
28α Ὁ τρόπος ἀναστροφῆς τῶν ἐναρέτων ἀνθρώπων εἶναι εὐάρεστος εἰς τὸν Κύριον, μὲ τὴν καλὴν δὲ συμπεριφοράν των καὶ οἱ ἐχθροὶ γίνονται φίλοι.
29 Ὁ Θεὸς ἀπομακρύνεται ἀπὸ τοὺς ἀσεβεῖς καὶ δὲν ἀκούει τὰς προσευχάς των, ἀκούει ὅμως τὰς προσευχὰς καὶ δέχεται τὰ ταξίματα τῶν δικαίων.
29α Εἶναι προτιμότερα τὰ ὀλίγα ποὺ συγκεντρώνεις, ὅταν αὐτὰ ἀποκτῶνται μὲ δικαιοσύνην, παρὰ τὰ πολλὰ γεννήματα καὶ εἰσοδήματα, τὰ ὁποῖα κερδίζονται μὲ ἀδικίαν καὶ παρανομίαν.
29β Ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδία τοῦ ἀνθρώπου πρέπει να σκέπτωνται καὶ νὰ ἐπιθυμοῦν τὰ ὀρθὰ καὶ τὰ δίκαια, διὰ νὰ εὐοδωθοῦν αἱ ἐνέργειαι καὶ τὰ διαβήματα του ἀπὸ τὸν Θεόν.
30 Ὅταν τὸ μάτι βλέπῃ τὰ ὡραῖα καὶ θαυμαστὰ ἔργα τῆς δημιουργίας καὶ εἶναι σεμνὸν καὶ κόσμιον, τότε προκαλεῖ εὐφροσύνην εἰς τὴν καρδίαν, ἡ φήμη δὲ ἡ καλὴ καὶ ἡ ἐκτίμησις τῶν ἀνθρώπων διὰ τὴν ἀρετὴν τοῦ δικαίου, αὐτὴ λιπαίνει τὰ κόκκαλά του ἀπὸ τὴν εὐχαρίστησιν, τὴν ὁποίαν οὗτος αἰσθάνεται.
32 Ὅποιος διώχνει μακριὰ ἀπὸ τὸν ἑαυτόν του τὴν ἐκ τοῦ θείου νόμου παιδαγωγίαν, μισεῖ τὸν ἑαυτόν του, ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἐφαρμόζει τοὺς συμφώνους πρὸς τὰς θείας ἐντολὰς ἐλέγχους, ἀγαπᾷ τὴν ψυχήν του καὶ θὰ σώσῃ αὐτήν.
33 Ὅπου ὑπάρχει ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖ ὑπάρχει καὶ ἡ ἀληθινὴ παιδαγωγία καὶ μόρφωσις τοῦ χαρακτῆρος καὶ ἡ ἐξ αὐτῶν ἐπακολουθούσα ἀληθινὴ σοφία. Ἔτσι ἤδη ἀπὸ τὴν ζωὴν αὐτὴν θὰ ἀρχίσῃ ὁ κάτοχός της νὰ δοξάζεται καὶ νὰ ἀπολαμβάνῃ τὴν δικαίαν ἀνταμοιβὴν καὶ τιμήν.

Πρωτότυπο Κείμενο	Ἑρμηνεία Ἰωάννου Κολιτσάρα	Ἑρμηνεία Παναγιώτη Τρεμπέλα
ργὴ ἀπόλλυσι καὶ φρονίμους, ἀπόκρισις δὲ ὑποπίπτουσα ἀποστρέφει θυμόν, λόγος δὲ λυπηρὸς ἐγείρει ὀργάς.	θυμὸς καὶ ἡ ὀργὴ καταστρέφει καὶ αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς φρόνιμους. Ἀπάντησις δὲ μετὰ ταπεινοφροσύνης καὶ πραότητος ἀναχαιτίζει τὸν θυμόν. Λόγος ὅμως ἐξερεθιστικὸς προκαλεῖ καὶ ἐξεγείρει θυμούς.	ὀργὴ καὶ ἡ παραφορὰ καταστρέφει καὶ αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς φρονίμους ἀνθρώπους, ἐνῷ ἀπάντησις ὑποχωρητικὴ καὶ ταπεινὴ ἀναχαιτίζει τὸν θυμόν, διότι ἀφοπλίζει καὶ μαλακώνει τὸν θυμωμένον· λόγος δὲ ἐρεθιστικός, σὰν λάδι ποὺ ρίπτεται στὴ φωτιά, ξεσηκώνει καὶ ἀνάπτει θυμοὺς καὶ ὀργήν.
2 Γλῶσσα σοφῶν καλὰ ἐπίσταται, στόμα δὲ ἀφρόνων ἀναγγέλλει κακά.	2 Ἡ γλῶσσα τῶν συνετῶν ἀνθρώπων γνωρίζει καὶ λέγει τὰ ὀρθὰ καὶ πρέποντα, ἐνῷ τὸ στόμα τῶν ἀσυνέτων καὶ ἀνοήτων διαλαλεῖ διαρκῶς λόγια κακὰ καὶ ἀναιδῆ.	2 Ἡ γλῶσσα τῶν συνετῶν γνωρίζει καὶ λέγει τὰ καλά, ἐνῷ τὸ στόμα τῶν ἀνοήτων ἐκβάλλει συνεχῶς ἄσχημα λόγια.
3 Ἐν παντὶ τόπῳ ὀφθαλμοὶ Κυρίου, σκοπεύουσι κακούς τε καὶ ἀγαθούς.	3 Εἰς κάθε μέρος τῆς ὑλικῆς καὶ πνευματικῆς δημιουργίας τὰ μάτια τοῦ Θεοῦ παρατηροῦν τὰ πάντα. Ἐποπτεύουν τοὺς καλοὺς καὶ τοὺς ἀγαθοὺς εἰς ὅλας αὐτῶν τὰς καταστάσεις καὶ ἐνεργείας.	3 Εἰς κάθε μέρος τὰ μάτια τοῦ Θεοῦ παρατηροῦν καὶ ἐποπτεύουν τοὺς κακοὺς καὶ τοὺς καλοὺς εἰς ὅλας τὰς ἐσωτερικὰς καὶ ἐξωτερικὰς ἐνεργείας των.
4 Ἴασις γλώσσης δένδρον ζωῆς, ὁ δὲ συντηρῶν αὐτὴν πλησθήσεται πνεύματος.	4 Ἡ θεραπεία, τὴν ὁποίαν προσφέρει ἡ γλυκεῖα καὶ εὐλαβὴς γλῶσσα, ὁμοιάζει πρὸς πλουσιόκαρπον δένδρον ζωῆς. Ὅποιος προσέχει καὶ συγκρατεῖ τὴν γλῶσσαν του, θὰ γεμίσῃ ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ.	4 Ἡ θεραπεία, τὴν ὁποίαν προσφέρει ἡ γλῶσσα μὲ τοὺς γλυκεῖς καὶ παρηγορητικοὺς λόγους της, εἶναι ὅπως τὸ δένδρον, ποὺ μὲ τοὺς καρπούς του χαρίζει ζωήν. Ὅποιος συγκρατεῖ τὴν γλῶσσαν του, θὰ γεμίσῃ ἀπὸ τὴν χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διότι θὰ ἀποφύγῃ πολλὰς ἁμαρτίας καὶ θὰ οἰκοδομήσῃ τοὺς ἄλλους.
5 Ἄφρων μυκτηρίζει παιδείαν πατρός, ὁ δὲ φυλάσσων ἐντολὰς πανουργότερος.	5 Ὁ ἀσύνετος ἐμπαίζει καὶ καταφρονεῖ τὴν στοργικὴν παιδαγωγίαν τοῦ πατρός. Ἐκεῖνος ὅμως ὁ ὁποῖος ἀκούει μὲ προσοχὴν καὶ τηρεῖ τὰς πατρικὰς ἐντολάς, ἀναδεικνύεται ἐξυπνότερος καὶ συνετώτερος.	5 Ὁ ἄμυαλος υἱὸς περιφρονεῖ καὶ ἐμπαίζει τὴν πατρικὴν ἐπ’ αὐτοῦ παιδαγωγίαν, ἐκεῖνος ὅμως ποὺ προσέχει καὶ ἐφαρμόζει τὰς ἐντολὰς τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν γονέων του, αὐτὸς εἶναι ὁ ἐξυπνότερος.
6 Ἐν πλεοναζούσῃ δικαιοσύνῃ ἰσχὺς πολλή, οἱ δὲ ἀσεβεῖς ὁλόρριζοι ἐκ γῆς ἀπολοῦνται. Οἴκοις δικαίων ἰσχὺς πολλή, καρποὶ δὲ ἀσεβῶν ἀπολοῦνται.	6 Ὅπου ὑπάρχει μεγάλη καὶ πολύπλευρος ἀρετή, ἐκεῖ ὑπάρχει πολλὴ δύναμις καὶ πρόοδος. Οἱ ἀσεβεῖς ὅμως σύρριζα θὰ ἐξολοθρευθοῦν ἀπὸ τὴν γῆν. Εἰς τὰς οἰκίας καὶ τὰς οἰκογενείας των δικαίων ὑπάρχει πολλὴ δύναμις πλούτου καὶ ἀρετῆς. Τὰ δὲ πλούτη τῶν ἀσεβῶν θὰ καταστραφοῦν.	6 Ὅπου ἡ δικαιοσύνη ἐφαρμόζεται καὶ πλεονάζει, ἐκεῖ ὑπάρχει πολλὴ δύναμις καὶ ἀκμή, οἱ ἀσεβεῖς ὅμως θὰ ἐξαφανισθοῦν ἀπὸ τὴν γῆν σύρριζα. Εἰς τὰς οἰκογενείας τῶν εὐσεβῶν ὑπάρχει πολλὴ δύναμις, ἐνῷ τοὐναντίον οἱ κόποι καὶ τὸ οἰκοδόμημα τῶν ἀσεβῶν θὰ καταστραφοῦν.
7 Χείλη σοφῶν δέδεται αἰσθήσει, καρδίαι δὲ ἀφρόνων οὐκ ἀσφαλεῖς.	7 Τὰ χείλη τῶν σοφῶν καὶ εὐσεβῶν εἶναι στενὰ συνδεδεμένα καὶ ἀχώριστα μὲ τὴν ἀληθῆ γνῶσιν καὶ σοφίαν, ἐνῷ αἱ καρδίαι τῶν ἀσυνέτων δὲν ἔχουν σταθερὸν στήριγμα ἀλλ' ἐκτρέπονται ἀπ' ἐδῶ καὶ ἀπὸ ἐκεῖ.	7 Τὰ χείλη τῶν σοφῶν καὶ συνετῶν ἀνθρώπων ἔχουν δεθῆ καὶ ταυτισθῆ μὲ τὴν διάκρισιν τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ κακοῦ, τὴν ὁποίαν χαρίζει ἡ γνῶσις τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, ὥστε νὰ λέγουν τὰ πρέποντα καὶ συμφέροντα. Αἱ καρδίαι ὅμως τῶν ἀφρόνων δὲν ἔχουν ἀσφαλὲς στήριγμα καὶ δι’ αὐτὸ ὀλισθαίνουν εἰς λόγους ἀπερισκέπτους καὶ ἐπιβλαβεῖς.
8 Θυσίαι ἀσεβῶν βδέλυγμα Κυρίῳ, εὐχαὶ δὲ κατευθυνόντων δεκταὶ παρ' αὐτῷ.	8 Αἱ θυσίαι τῶν ἀσεβῶν εἶναι ἀποκρουστικαὶ καὶ μισηταὶ ἀπὸ τὸν Κύριον. Αἱ προσευχαὶ ὅμως καὶ τὰ τάματα αὐτῶν, ποὺ συμμορφώνονται πρὸς τὸ θεῖον θέλημα, εἶναι εὐάρεστα καὶ εὐπρόσδεκτα ἀπὸ τὸν Θεόν.	8 Αἱ θυσίαι τῶν ἀσεβῶν, καὶ ἂν ἀκόμη εἶναι πολλαὶ καὶ πολυέξοδοι, εἶναι ἀηδεῖς εἰς τὸν Θεόν, ἐνῷ αἱ ταπειναὶ προσευχαὶ ἐκείνων, ποὺ συμπεριφέρονται εὐθέως καὶ εὐλαβῶς, γίνονται εὐμενῶς δεκταὶ ἀπὸ τὸν Κύριον.
9 Βδέλυγμα Κυρίῳ ὁδοὶ ἀσεβοῦς, διώκοντας δὲ δικαιοσύνην ἀγαπᾷ.	9 Ἀποκρουστικαὶ καὶ μισηταὶ ἐνώπιον τοῦ Κυρίου εἶναι αἱ πορεῖαι τῆς ζωῆς τοῦ ἀσεβοῦς. Ἐξ ἀντιθέτου δὲ ὁ Κύριος ἀγαπᾷ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἐπιδιώκουν τὴν ἀρετήν.	9 Εἶναι βδέλυγμα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ ὁ τρόπος τῆς ζωῆς καὶ αἱ ἐπιδιώξεις τοῦ ἀσεβοῦς, ἐνῷ ἐξ ἀντιθέτου ὁ Θεὸς ἀγαπᾷ ἐκείνους, ποὺ ἀγωνίζονται καὶ ἐπιδιώκουν νὰ ζήσουν μὲ δικαιοσύνην καὶ ἀρετήν.
10 Παιδεία ἀκάκου γνωρίζεται ὑπὸ τῶν παριόντων, οἱ δὲ μισοῦντες ἐλέγχους τελευτῶσιν αἰσχρῶς.	10 Ἡ κατὰ Θεὸν μόρφωσις τοῦ ἀγαθοῦ καὶ ἀπονηρεύτου ἀνθρώπου γίνεται ἀμέσως γνωστὴ καὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς περαστικούς. Ὅσοι ὅμως μισοῦν καὶ ἀποστρέφονται τοὺς δικαίους ἐλέγχους, ἀποθνήσκουν κατὰ τρόπον ἐπονείδιστον καὶ ἐξευτελιστικόν.	10 Ἡ κατὰ Θεὸν μόρφωσις τοῦ ἐναρέτου καὶ ἀπονηρεύτου γίνεται ἀμέσως ἀντιληπτὴ ἀπὸ τοὺς περαστικοὺς διαβάτας. Ἐξ ἀντιθέτου, ὅσοι ἀποστρέφονται τὴν παιδαγωγοῦσαν θείαν διδασκαλίαν, ἀποθνήσκουν μὲ θάνατον αἰσχρὸν καὶ ἀπαίσιον.
11 Ἅδης καὶ ἀπώλεια φανερὰ παρὰ τῷ Κυρίῳ· πῶς οὐχὶ καὶ αἱ καρδίαι τῶν ἀνθρώπων;	11 Ἀφοῦ αὐτὸς οὖτος ὁ ᾅδης καὶ ἡ χώρα τῆς ἀπωλείας τῶν ἁμαρτωλῶν εἶναι ὁλοφάνερα ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, πὼς δὲν εἶναι φανεραὶ ἐνώπιόν του καὶ αἱ καρδίαι τῶν ἀνθρώπων;	11 Ὁ σκοτεινὸς ᾅδῃς καὶ ὁ τάφος εἶναι ὁλοφάνερα εἰς τὸν παντογνώστην καὶ παντεπόπτην Κύριον πῶς ὄχι καὶ τὸ ἐσωτερικὸν περιεχόμενον τῶν ἀνθρώπων;
12 Οὐκ ἀγαπήσει ἀπαίδευτος τοὺς ἐλέγχοντας αὐτόν, μετὰ δὲ σοφῶν οὐχ ὁμιλήσει.	12 Ὁ ἀπαίδευτος καὶ ἀνεπίδεκτος μαθήσεως ἄνθρωπος δὲν θὰ ἀγαπήσῃ ποτὲ αὐτοὺς ποὺ τὸν ἐλέγχουν πρὸς διόρθωσίν του. Μὲ σοφοὺς καὶ ἐνάρετους ἀνθρώπους δὲν θὰ θελήσῃ ποτὲ νὰ συναναστροφῇ.	12 Ὁ ἀνεπίδεκτος ἠθικῆς καὶ πνευματικῆς μορφώσεως ἄνθρωπος δὲν ἠμπορεῖ νὰ ἀγαπήσῃ ἐκείνους, ποὺ ἐπιχειροῦν νὰ τὸν συμβουλεύσουν καὶ νὰ τὸν διορθώσουν· ὁ ἴδιος ποτε δὲν θὰ συναναστραφῇ μὲ σοφοὺς καὶ ἐναρέτους ἀνθρώπους.
13 Καρδίας εὐφραινομένης πρόσωπον θάλλει, ἐν δὲ λύπαις οὔσης σκυθρωπάζει.	13 Ὅταν ἡ καρδία χαίρῃ καὶ εὐφραίνεται ἀπὸ τὴν ἀρετήν, τὸ πρόσωπον εἶναι θαλλερὸν καὶ χαρούμενον. Ὅταν ὅμως ἡ καρδία εὑρίσκεται ὑπὸ τὸ κράτος λύπης, τὸ πρόσωπον ἀποκτᾷ μελαγχολικὴν καὶ σκυθρωπὴν ὄψιν.	13 Ὅταν ἡ καρδία τοῦ ἀνθρώπου χαίρῃ καὶ εὐφραίνεται, τότε τὸ πρόσωπον, ὡς καθρέπτης τῆς ψυχῆς, παρουσιάζεται θαλερὸν καὶ χαρούμενον· ὅταν ὅμως ἡ καρδία λυπῆται καὶ θλίβεται, τὸ πρόσωπον ἐμφανίζεται βαρύ, λυπημένον καὶ σκυθρωπόν.
14 Καρδία ὀρθὴ ζητεῖ αἴσθησιν, στὸμα δὲ ἀπαιδεύτων γνώσεται κακά.	14 Ἡ καλὴ καὶ ἀγαθὴ καρδία ζητεῖ νὰ ἀποκτήσῃ τὴν ἀληθινὴν γνῶσιν καὶ σοφίαν. Ἐξ ἀντιθέτου τὸ στόμα τῶν ψυχικῶς ἀκαλλιεργήτων καὶ ἀπαιδεύτων ἀνθρώπων θὰ γνωρίζῃ καὶ θὰ ἐκφράζῃ κακὰ μόνον νοήματα καὶ ἔργα.	14 Ἡ καλὴ καὶ φρόνιμος καρδία ἐπιθυμεῖ να ἀκούῃ μέχρι γήρατος τὴν θείαν διδασκαλίαν καὶ νὰ μαθητεύῃ πάντοτε διὰ νὰ ἔχῃ φωτισμένον τὸ ἠθικὸν αἰσθητήριον· ἐνῷ τὸ στόμα τῶν ἀμορφώτων καὶ ἀξέστων πνευματικῶς θὰ γνωρίσῃ πολλὰς θλίψεις.
15 Πάντα τὸν χρόνον οἱ ὀφθαλμοὶ τῶν κακῶν προσδέχονται κακά, οἱ δὲ ἀγαθοὶ ἡσυχάζουσι διαπαντός.	15 Οἱ πονηροὶ ἄνθρωποι καθ' ὅλον τὸν χρόνον τῆς ζωῆς των στρέφουν περιδεεῖς ὁλόγυρα τοὺς ὀφθαλμούς των, ἀναμένοντες νὰ ἐκσπάσουν ἐναντίον των τιμωρίαι καὶ συμφοραί. Ἐξ ἀντιθέτου οἱ ἀγαθοὶ ζοῦν καθ' ὅλον τὸ διάστημα τῆς ζωῆς των μὲ ἡσυχίαν καὶ εἰρήνην.	15 Οἱ κακοὶ ἄνθρωποι, λόγῳ τῆς ἀνησυχίας τῆς συνειδήσεώς των, ζοῦν συχνὰ ἐν ταραχῇ, διότι περιμένουν πάντοτε τὸ κακὸν καὶ τὴν συμφοράν, ἐνῷ οἱ ἀγαθοὶ εἶναι πάντοτε εἰρηνικοὶ καὶ ἥσυχοι.
16 Κρεῖσσον μικρὰ μερὶς μετὰ φόβου Κυρίου ἢ θησαυροὶ μεγάλοι μετὰ ἀφοβίας.	16 Εἶναι καλύτερον καὶ προτιμότερον νὰ ἔχῃ κανεὶς μικρὰν περιουσίαν μὲ φόβον Κυρίου, παρὰ νὰ ἔχῃ πολλοὺς καὶ μεγάλους θησαυροὺς ἄνευ φόβου Θεοῦ.	16 Εἶναι προτιμότερον νὰ ἔχῃ κανεὶς μικρὰν περιουσίαν συνοδευομένην μὲ φόβον Θεοῦ, παρὰ νὰ ἔχῃ πολλοὺς καὶ μεγάλους θησαυροὺς συναχθέντας μὲ ἀθεοφοβίαν καὶ μέσα ἄδικα καὶ παράνομα.
17 Κρείσσων ξενισμὸς μετὰ λαχάνων πρὸς φιλίαν καὶ χάριν ἡ παράθεσις μόσχων μετὰ ἔχθρας.	17 Καλύτερα καὶ προτιμότερα εἶναι φιλοξενία μὲ λάχανα, ἡ ὁποία διαπνέεται ἀπὸ φιλίαν καὶ χάριν, παρὰ φιλοξενία μὲ πλούσια φαγητά, ἀπὸ κρέας μόσχου, ἡ ὁποία διαποτίζεται ἀπὸ ἐχθρότητα καὶ μῖσος.	17 Εἶναι προτιμοτέρα ἠ πτωχικὴ μόνον μὲ λάχανα φιλοξενία, ἀλλὰ μέσα εἰς φιλικὴν καὶ εὐχάριστον ἀτμόσφαιραν, παρὰ φιλοξενία μὲ ποικίλα καὶ πλούσια φαγητὰ ἀπὸ κρέας μόσχου εἰς ἀτμόσφαιραν ἐχθρικήν.
18 Ἀνὴρ θυμώδης παρασκευάζει μάχας, μακρόθυμος δὲ καὶ τὴν μέλλουσαν καταπραΰνει.	18 Ὁ εὐερέθιστος καὶ θυμώδης ἄνθρωπος ὑπεγείρει καὶ προκαλεῖ φιλονεικίας καὶ μάχας, ἐνῷ ὁ πρᾷος καὶ ὑπομονητικὸς προλαμβάνει καὶ κατασιγάζει καὶ τὴν μέλλουσαν νὰ ἐκραγῇ φιλονεικίαν.	18 Ὁ θυμώδης ἄνθρωπος προκαλεῖ διαρκῶς φιλονικίας καὶ ταραχάς, ἐνῷ ὁ μακρόθυμος, πρᾶος καὶ ὑπομονητικὸς προλαμβάνει καὶ κατευνάζει καὶ αὐτὴν ἀκομη τὴν φιλονικίαν, ποὺ πρόκειται νὰ ξεσπάσῃ.
18α Μακρόθυμος ἀνὴρ κατασβέσει κρίσεις, ὁ δὲ ἀσεβὴς ἐγείρει μᾶλλον·	18α Ὁ πρᾶος καὶ ὑπομονητικὸς ἄνθρωπος θὰ κατασβέσῃ τὰς φιλονεικίας καὶ τὰς ἔριδας καὶ θὰ προλάβῃ δικαστικοὺς ἀγῶνας, ἐνῷ ὁ ἀσεβὴς μᾶλλον τὰς προκαλεῖ καὶ τὰς ἀνάπτει.	18α Ὁ ὑποχωρητικὸς ἄνθρωπος θὰ κατασβέσῃ διαμάχας καὶ θὰ προλάβῃ δικαστικοὺς ἀγῶνας, ὁ ἀσεβὴς ὅμως καὶ εὐερέθιστος θὰ δημιουργῇ ὁλονὲν καὶ περισσοτέρας.
19 ὁδοὶ ἀεργῶν ἐστρωμέναι ἀκάνθαις, αἱ δὲ τῶν ἀνδρείων τετριμμέναι.	19 Οἱ δρόμοι τῆς ζωῆς τῶν ὀκνηρῶν καὶ ἀέργων ἀνθρώπων εἶναι στρωμένοι μὲ ἀγκάθια, μὲ θλίψεις καὶ δυσκολίας. Ἐνῷ οἱ δρόμοι τῶν ἐργατικῶν καὶ δραστηρίων εἶναι ὁμαλοὶ καὶ εὐκολοπεριπάτητοι.	19 Οἱ δρόμοι καὶ ἡ πορεία τῆς ζωῆς τῶν ὀκνηρῶν εἶναι στρωμένοι μὲ ἀγκάθια, ἐνῷ οἱ δρόμοι τῶν φιλοπόνων καὶ ἐργατικῶν εἶναι ὁμαλοὶ καὶ εὔκολοι.
20 Υἱὸς σοφὸς εὐφραίνει πατέρα, υἱὸς δὲ ἄφρων μυκτηρίζει μητέρα αὐτοῦ.	20 Ὁ σοφὸς καὶ συνετὸς υἱὸς δίδει χαρὰν πολλὴν καὶ εὐφροσύνην εἰς τὸν πατέρα του, ὁ δὲ ἀσύνετος καταφρονεῖ καὶ περιπαίζει τὴν μητέρα του.	20 Τὸ συνετὸν καὶ μυαλωμένο παιδὶ εὐχαριστεῖ τὸν πατέρα του, ἐνῷ τὸ ἀνόητον καὶ κακοκέφαλο περιφρονεῖ καὶ ἐμπαίζει τὴν μητέρα του.
21 Ἀνόητου τρίβοι ἐνδεεῖς φρενῶν, ἀνὴρ δὲ φρόνιμος κατευθύνων πορεύεται.	21 Οἱ τρόποι ζωῆς καὶ ἐνεργείας τοῦ ἀσυνέτου εἶναι παράλογοι, ἐνῷ ὁ συνετὸς καὶ φρόνιμος ἀνὴρ πορεύεται τὴν ὀρθὴν κατεύθυνσιν.	21 Ὁ τρόπος τῆς ζωῆς τοῦ ἀμορφώτου πνευματικῳς ἀνθρώπου τὸν ἀποδεικνύει ἀνόητον καὶ ἄμυαλον. Ὁ συνετὸς ὅμως καὶ φρόνιμος ἄνθρωπος προχωρεῖ σταθερά, μὲ πρόγραμμα καὶ ὀρθὴν κατεύθυνσιν εἰς τὴν ζωήν του.
22 Ὑπερτίθενται λογισμοὺς οἱ μὴ τιμῶντες συνέδρια, ἐν δὲ καρδίαις βουλευομένων μένει βουλή.	22 Οἱ ἀσύνετοι ἄνθρωποι ἀναβάλλουν νὰ ἐκπληρώσουν τὰς ἀποφάσεις, ποὺ ἔλαβαν τὰ συνέδρια, διότι ἐν τῇ ὑψηλοφροσύνῃ των τὰ ὑποτιμοῦν. Εἰς τὰς καρδίας ὅμως τῶν συνετῶν ἀρχόντων γίνεται ἀποδεκτὴ ἡ ἀπόφασις, τὴν ὁποίαν τοὺς ὑποβάλλουν οἱ σύμβουλοί των καὶ τίθεται εἰς ἐφαρμογήν.	22 Οἱ αὐταρχικοὶ καὶ δεσποτικοὶ ἄρχοντες καὶ βασιλεῖς, ποὺ δὲν τιμοῦν τὰ συνέδρια καὶ δὲν ἐκτιμοῦν τὰς γνώμας τῶν συμβούλων των, ἀναβάλλουν καὶ δὲν θέτουν εἰς ἐφαρμογὴν τὰς ἀποφάσεις, ποὺ ἐλήφθησαν ἀπὸ αὐτά· εἰς τὰς καρδίας ὅμως τῶν ταπεινῶν ἀρχόντων, ποὺ συμβουλεύονται τοὺς περὶ αὐτούς, γίνεται δεκτὴ ἡ ληφθεῖσα ἀπόφασις καὶ πραγματοποιεῖται.
23 Οὐ μὴ ὑπακούσῃ ὁ κακὸς αὐτῇ, οὐδὲ μὴ εἴπη καίριον τι καὶ καλὸν τῷ κοινῷ.	23 Ὁ κακὸς ὅμως ἄρχων δὲν θὰ συμμορφωθῇ καὶ δὲν θὰ ὑπακούσῃ εἰς τὴν ἀπόφασιν τῶν καλῶν συμβούλων του. Δὲν θὰ εἴπῃ ποτὲ κάτι τὸ ἀξιόλογον καὶ ἐπωφελὲς διὰ τὸν λαόν.	23 Ὁ κακὸς ἄρχων δὲν θὰ προσέξῃ τὴν συμβουλὴν τῶν πεπειραμένων συμβουλων τουῦ, οὔτε καὶ ὁ ἴδιος θὰ προσθέσῃ κάτι τὸ ὀρθὸν καὶ ὠφέλιμον καὶ πρέπον διὰ τὸ κοινὸν καὶ τὸ δημόσιον συμφέρον.
24 Ὁδοὶ ζωῆς διανοήματα συνετοῦ, ἕνα ἐκκλίνας ἐκ τοῦ ᾅδου σωθῇ.	24 Αἱ σκέψεις καὶ τὰ νοήματα τοῦ συνετοῦ ἀνθρώπου εἶναι πορεία ζωῆς καὶ ἐτσι αὐτὸς παρεκκλίνει ἀπὸ ἐσφαλμένας ὁδοὺς καὶ σώζεται ἀπὸ τὸν θάνατον καὶ τὸν ᾅδην.	24 Αἱ σκέψεις καὶ τὰ σχέδια τοῦ συνετοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁδοί, ποὺ ὁδηγοῦν εἰς τὴν ζωὴν καὶ ἀποβλέπουν εἰς τὸ νὰ ἀποφύγῃ τὸ κακόν, τὸ ὁποῖον ὁδηγεῖ εἰς τὸν Ἅδην, καὶ μὲ τὸν τρόπον αὐτὸν νὰ σωθῇ.
25 Οἴκους ὑβριστῶν κατασπᾷ Κύριος, ἐστήρισε δὲ ὅριον χήρας.	25 Τὰ ἀρχοντικὰ σπίτια τῶν ἀλαζόνων καὶ ὑπερηφάνων κατακρημνίζει ὁ Κύριος, προστατεύει ὅμως τὰ σύνορα τοῦ ἀγροῦ τῆς χήρας ἐναντίον ἐκείνων, ποὺ τὰ ἐπιβουλεύονται.	25 Ὁ Θεὸς κατακρημνίζει τὰ μέγαρα τῶν ὑπερηφάνων, ὑποστηρίζει δὲ τὰ σύνορα τοῦ οἰκοπέδου καὶ τῶν κτημάτων τῆς ἀδυνάτου χήρας.
26 Βδέλυγμα Κυρίῳ λογισμὸς ἄδικος, ἁγνῶν δὲ ρήσεις σεμναί.	26 Ἀποκρουστικαὶ καὶ μισηταὶ εἶναι ἐνώπιον τοῦ Κυρίου αἱ ἄδικοι σκέψεις καὶ ἀποφάσεις, ἐνῷ οἱ λόγοι τῶν ἁγνῶν ἀνθρώπων, καθ' ὃ σεμνοί, εἶναι ἀρεστοὶ εἰς τὸν Κύριον.	26 Ἀηδίαν καὶ ἀποτροπιασμὸν προκαλεῖ εἰς τὸν Θεὸν ὁ κακὸς λογισμὸς καὶ ἡ πονηρὰ σκέψις. Αἰ σκέψεις ὅμως καὶ οἱ λόγοι τῶν ἁγνῶν καὶ καθαρῶν κατὰ τὴν ψυχὴν ἀνθρώπων εἶναι σεμνοὶ καὶ εὐπρεπεῖς.
27 Ἐξόλλυσιν ἑαυτὸν ὁ δωρολήπτης, ὁ δὲ μισῶν δώρων λήψεις σώζεται.(Μασ. ΙΣΤ', 6).	27 Ὁ δικαστής, ποὺ δωροδοκεῖται, καταστρέφει κατὰ πρῶτον καὶ κύριον λόγον τὸν ἑαυτόν του. Ἐξ ἀντιθέτου ὁ δικαστής, ὁ ὁποῖος ἀποστρέφεται καὶ μισεῖ τὰ δῶρα, σώζεται ἀπὸ πολλὰς ὀδυνηρὰς συνεπείας.	27 Καταστρέφει τὸν ἑαυτόν του ὁ δικαστὴς ἐκεῖνος ποὺ δωροδοκεῖται, ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ μισεῖ τὴν δωροληψίαν, θὰ σωθῇ ἀπὸ τὰς παγίδας τοῦ δωροδοκοῦντος καὶ τὰς ἐξευτελιστικὰς συνεπείας τῆς δωροληψίας.
27α Ελεημοσύναις καὶ πίστεσιν ἀποκαθαίρονται ἁμαρτίαι, τῷ δὲ φόβῳ Κυρίου ἐκκλίνει πᾶς ἀπὸ κακοῦ.	27α Μὲ ἐλεημοσύνας, μὲ τὴν ἐντιμότητα καὶ τὴν ἀξιοπιστίαν καθαρίζονται αἱ ἁμαρτίαι τῶν ἀνθρώπων καὶ μὲ τὸν φόβον τοῦ Κυρίου ἀποφεύγει κάθε εὐσεβὴς ἄνθρωπος τὸ κακόν.	27α Μὲ ἐλεημοσύνας, μὲ ἔργα καλὰ καὶ μὲ τὴν εἰς Θεὸν πίστιν καθαρίζονται αἱ ἁμαρτίαι· μὲ τὸν φόβον δὲ τοῦ Κυρίου ὡς ὅπλον πνευματικὸν ὁ καθένας ἀποφεύγει τὸ κακόν.
28 Καρδίαι δικαίων μελετῶσι πίστεις, στόμα δὲ ἀσεβῶν ἀποκρίνεται κακά. (Μασ. ΙΣΤ', 7).	28 Ἡ διάνοια καὶ ἡ καρδία τῶν δικαίων μελετᾷ ἀληθεῖς καὶ ἀξιοπίστους μαρτυρίας, ἐνῷ τὸ στόμα τῶν ἀσεβῶν δίδει ψευδεῖς καὶ πονηρὰς ἀποκρίσεις.	28 Ὁ νοῦς τῶν δικαίων σκέπτεται καὶ μελετᾷ τὰ πειστικὰ ἐπιχειρήματα τῆς ἀληθείας οὕτως, ὥστε, ὅταν θὰ ὁμιλήσουν, νὰ γίνουν πιστευτοί· τὸ στόμα ὅμως τῶν ἀσεβῶν δίδει ἀπαντήσεις σαθρὰς καὶ ἀξιοκαταφρονήτους.
28α Δεκταὶ παρὰ Κυρίῳ ὁδοὶ ἀνθρώπων δικαίων, διὰ δὲ αὐτῶν καὶ οἱ ἐχθροὶ φίλοι γίνονται.	28α Εὐπρόσδεκτοι εἶναι ἐνώπιον τοῦ Κυρίου αἱ πορεῖαι τῆς ζωῆς τῶν εὐσεβῶν ἀνθρώπων, μὲ τοὺς καλούς των δὲ τρόπους κάμνουν καὶ τοὺς ἐχθρούς των ἀκόμη φίλους.	28α Ὁ τρόπος ἀναστροφῆς τῶν ἐναρέτων ἀνθρώπων εἶναι εὐάρεστος εἰς τὸν Κύριον, μὲ τὴν καλὴν δὲ συμπεριφοράν των καὶ οἱ ἐχθροὶ γίνονται φίλοι.
29 Μακρὰν ἀπέχει ὁ Θεὸς ἀπὸ ἀσεβῶν, εὐχαῖς δὲ δικαίων ἐπακούει. (Μασ. ΙΣΤ', 8).	29 Ὁ Θεὸς εὑρίσκεται πολὺ μακρὰν καὶ δὲν ἀκούει τοὺς ἀσεβεῖς ἀνθρώπους. Προσέχει ὅμως τὰς προσευχὰς τῶν εὐσεβῶν ἀνθρώπων.	29 Ὁ Θεὸς ἀπομακρύνεται ἀπὸ τοὺς ἀσεβεῖς καὶ δὲν ἀκούει τὰς προσευχάς των, ἀκούει ὅμως τὰς προσευχὰς καὶ δέχεται τὰ ταξίματα τῶν δικαίων.
29α Κρείσσων ὀλίγη λῆψις μετὰ δικαιοσύνης ἢ πολλὰ γεννήματα μετὰ ἀδικίας.	29α Εἶναι καλύτερα καὶ προτιμότερα ὀλίγα κέρδη μὲ δικαιοσύνην, παρὰ πολλὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ μὲ ἀδικίαν.	29α Εἶναι προτιμότερα τὰ ὀλίγα ποὺ συγκεντρώνεις, ὅταν αὐτὰ ἀποκτῶνται μὲ δικαιοσύνην, παρὰ τὰ πολλὰ γεννήματα καὶ εἰσοδήματα, τὰ ὁποῖα κερδίζονται μὲ ἀδικίαν καὶ παρανομίαν.
29β Καρδία ἀνδρὸς λογιζέσθω δίκαια, ἵνα ὑπὸ τοῦ Θεοῦ διορθωθῇ τὰ διαβήματα αὐτοῦ.	29β Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου πρέπει νὰ σκέπτεται καὶ ἡ καρδία αὺτοῦ νὰ δέχεται τὸ δίκαιον, τὸ σύμφωνον μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, διὰ νὰ εὐοδωθοῦν αἱ πορεῖαι καὶ αἱ ἐνέργειαι αὐτοῦ.	29β Ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδία τοῦ ἀνθρώπου πρέπει να σκέπτωνται καὶ νὰ ἐπιθυμοῦν τὰ ὀρθὰ καὶ τὰ δίκαια, διὰ νὰ εὐοδωθοῦν αἱ ἐνέργειαι καὶ τὰ διαβήματα του ἀπὸ τὸν Θεόν.
30 Θεωρῶν ὀφθαλμὸς καλὰ εὐφραίνει καρδίαν, φήμη δὲ ἀγαθὴ πιαίνει ὀστᾶ.	30 Ὁ ἄδολος ὀφθαλμός, ὅταν βλέπῃ τὰ θαυμάσια τῆς δημιουργίας ἢ καὶ καλὰ ἔργα τῶν ἀνθρώπων, εὐφραίνει τὴν καρδίαν. Ὄνομα δὲ καλὸν καὶ ὑπόληψις μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων λιπαίνει καὶ τονώνει τὰ ὀστᾶ καὶ κάμνει χαρούμενον τὸν ἄνθρωπον.	30 Ὅταν τὸ μάτι βλέπῃ τὰ ὡραῖα καὶ θαυμαστὰ ἔργα τῆς δημιουργίας καὶ εἶναι σεμνὸν καὶ κόσμιον, τότε προκαλεῖ εὐφροσύνην εἰς τὴν καρδίαν, ἡ φήμη δὲ ἡ καλὴ καὶ ἡ ἐκτίμησις τῶν ἀνθρώπων διὰ τὴν ἀρετὴν τοῦ δικαίου, αὐτὴ λιπαίνει τὰ κόκκαλά του ἀπὸ τὴν εὐχαρίστησιν, τὴν ὁποίαν οὗτος αἰσθάνεται.
32 Ὃς ἀπωθεῖται παιδείαν, μισεῖ ἑαυτόν, ὁ δὲ τηρῶν ἐλέγχους ἀγαπᾷ ψυχὴν αὐτοῦ.	32 Ἐκεῖνος ποὺ ἀποστρέφεται καὶ ἀπορρίπτει τὴν ἀληθινὴν παιδαγωγίαν καὶ μόρφωσιν, μισεῖ τὸν ἑαυτόν του. Ἐκεῖνος ὅμως, ὁ ὁποῖος ἀκούει μὲ προσοχὴν καὶ τηρεῖ μὲ προθυμίαν τοὺς ὀρθοὺς ἐλέγχους, ποὺ τοῦ γίνονται, ἀγαπᾷ τὴν ψυχήν του.	32 Ὅποιος διώχνει μακριὰ ἀπὸ τὸν ἑαυτόν του τὴν ἐκ τοῦ θείου νόμου παιδαγωγίαν, μισεῖ τὸν ἑαυτόν του, ἐνῷ ἐκεῖνος ποὺ ἐφαρμόζει τοὺς συμφώνους πρὸς τὰς θείας ἐντολὰς ἐλέγχους, ἀγαπᾷ τὴν ψυχήν του καὶ θὰ σώσῃ αὐτήν.
33 Φόβος Θεοῦ παιδεία καὶ σοφία, καὶ ἀρχὴ δόξης ἀποκριθήσεται αὐτῇ.	33 Ἡ εὐλάβεια καὶ ὁ φόβος πρὸς τὸν Θεὸν ἔχει ὡς καρπὸν τὴν ἀληθινὴν παιδείαν καὶ σοφίαν. Καὶ ὁ κατὰ Θεὸν εὐπαίδευτος ἀπὸ αὐτὴν τὴν ζωὴν θὰ ἀρχισῃ νὰ δοξάζεται.	33 Ὅπου ὑπάρχει ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖ ὑπάρχει καὶ ἡ ἀληθινὴ παιδαγωγία καὶ μόρφωσις τοῦ χαρακτῆρος καὶ ἡ ἐξ αὐτῶν ἐπακολουθούσα ἀληθινὴ σοφία. Ἔτσι ἤδη ἀπὸ τὴν ζωὴν αὐτὴν θὰ ἀρχίσῃ ὁ κάτοχός της νὰ δοξάζεται καὶ νὰ ἀπολαμβάνῃ τὴν δικαίαν ἀνταμοιβὴν καὶ τιμήν.